Verzet Oekraïne haalt cryptotonnen op met beeld droneaanvallen

• David van Hulzen

  redacteur OSINT
• Anthony van der Meer

  researcher OSINT

Enkele Russische militairen rennen naar een oude Lada en stappen in, gefilmd van bovenaf. Vlak voor de lens van de drone schommelt een granaat heen en weer. Als de auto in beweging komt, valt het explosief door het kleine dakraampje van de Lada naar binnen. De voorruit wordt uit de auto geblazen, en het voertuig komt tientallen meters verderop tot stilstand.

Op Twitter, Facebook, YouTube en Telegram gaan tientallen video's rond waarin Oekraïense strijdgroepen met consumentendrones, uitgerust met granaten, Russische militairen en materieel opblazen. Vaak in hoge resolutie gefilmd en met een duidelijk doel op internet gezet: geld binnenhalen.

Een groep die dit soort filmpjes deelt en aan populariteit wint, is Aerorozvidka. Het YouTubekanaal heeft er sinds het begin van de oorlog al duizenden volgers bij. De groep is officieel een niet-gouvernementele organisatie, maar opereert ook als vrijwillige militaire eenheid voor het Oekraïense leger.

Online laten ze zien wat ze doen, met tientallen video's van droneaanvallen op Russische soldaten. Steevast met een oproep aan kijkers om te doneren. En daar wordt regelmatig gehoor aan gegeven, vooral via bankoverschrijvingen en cryptotransacties. Opgeteld gaat dat om forse bedragen, blijkt uit een analyse van verschillende zogenoemde cryptowallets door de NOS.

Bij Aerorozvidka kwam al zeker 200.000 euro aan cryptomunten binnen. Daar komen andere donaties zoals bankoverschrijvingen nog bovenop. Hoewel niet te achterhalen valt waar die betalingen precies vandaan komen, bedankt de groep regelmatig donateurs uit verschillende landen.

Zo richtten de dronevliegers zich in een recente video tot hun Britse donateurs:

Naast het werven van donaties, zal het volgens communicatiewetenschapper Mark Boukes van de Universiteit van Amsterdam bij deze video's ook gaan om het verkondigen van een "heldenverhaal", om zo de steun van het Westen te krijgen. Dat mensen zo'n militie via donaties steunen, verbaast hem niet. "Het is de simpelste manier om als buitenlander een steentje bij te dragen."

De beelden spelen volgens Boukes ook in op de gamification van de oorlog. Gamification doelt op het gebruik van spelelementen bij activiteiten die daar in eerste instantie weinig mee te maken hebben, om mensen meer betrokken te maken. "Daardoor kan je vanachter je toetsenbord ook een soort heldengevoel overhouden aan het doen van een kleine donatie."

Ook andere video's dragen daaraan bij. Deze beelden, waarvan de NOS eerder de locatie verifieerde, worden veel gedeeld op sociale media. "De nieuwe Arma (een bekende reeks schietspellen, red.) ziet er geweldig uit", luidde een reactie:

"Met video's als die van Aerorozvidka worden de Russen echt als vijand weergegeven", zegt Boukes. "En donateurs krijgen het gevoel als soldaat bij te dragen aan de strijd."

Met hun donaties worden nieuwe drones gekocht, die vervolgens worden gebruikt voor het draaien van nieuwe beelden waarin Russen worden gedood. "Daarmee raken de donateurs, vanachter hun computer, bijna rechtstreeks betrokken."