Belgisch koningspaar bezoekt Congo in 'reis van de dekolonisering'
De Belgische koning Filip en zijn vrouw koningin Mathilde zijn aangekomen in de Democratische Republiek Congo, een voormalige Belgische kolonie. Dat bezoek zou eigenlijk twee jaar geleden al plaatsvinden, toen het land 60 jaar onafhankelijk was. Door de coronapandemie kon het toen niet doorgaan.
Het is "een heel belangrijk bezoek", zegt VRT-verslaggever Katrien Vanderschoot, die met het koningspaar meereist, tegen de NOS. "Het is het eerste bezoek van een Belgische koning in twaalf jaar tijd: in 2010 ging de toenmalige koning Albert 50 jaar onafhankelijkheid vieren in Congo, en nu is het de beurt aan zijn zoon, Filip."
Gruweldaden
Het is ook een gevoelig bezoek, omdat het Belgische koningshuis een hoofdrol speelde in de koloniale onderdrukking van Congo: Leopold II, een verre voorganger van Filip, beschouwde de 'Congo-Vrijstaat' aan het eind van de 19de eeuw als persoonlijk wingewest. Bij de winning van kostbaarheden als ivoor en rubber werd de bevolking onder druk gezet om zo hard mogelijk te werken, door middel van martelingen, executies en andere terreurmaatregelen.
Pas na internationale ophef hierover nam de Belgische regering in 1908 de macht over in het land. Daardoor verbeterde de situatie voor veel Congolezen, maar de koloniale overheersing bleef.
Twee jaar geleden schreef Filip al een open brief aan de Congolese president Tshisekedi, om zijn spijt te betuigen over alle misstanden tijdens het Belgische bewind: "Ten tijde van Congo-Vrijstaat werden geweld- en gruweldaden gepleegd die op ons collectieve geheugen blijven wegen. Gedurende de daaropvolgende koloniale periode werd eveneens leed veroorzaakt en zijn vernederingen toegebracht. Ik hou eraan mijn diepste spijt te betuigen voor die wonden uit het verleden".
Filips oom Boudewijn, tot 1993 koning van België, roemde eerder nog Leopold II als de "brenger van beschaving" in Congo.
Vanderschoot verwacht dat koning Filip tijdens een van zijn twee toespraken in Congo terugkomt op die 'spijtbrief', of die zelfs nogmaals zal voorlezen. De rest van het bezoek zal ook in het teken staan van in het reine komen met het koloniale verleden, verwacht zij. "Dit zou je de reis van de dekolonisering kunnen noemen. Er is sinds 2010 een hele omwenteling geweest in de tijdsgeest, zowel in België als in Congo, met minder plaats voor nostalgie. Er is heel wat gebeurd op het vlak van wetgeving, om die koloniale periode achter ons te laten: door de teruggave van kunstvoorwerpen bijvoorbeeld. Er is nu ook een parlementaire onderzoekscommissie gestart in België, naar wat er allemaal is misgegaan tijdens de koloniale periode. Er is een periode van loutering geweest."
Het koningspaar wordt op het vliegveld ontvangen door de Congolese president Tshisekedi:
Het koningspaar zal de komende week niet in hoofdstad Kinshasa blijven, maar ook Lubumbashi in het zuidoosten bezoeken, het centrum van de grondstoffenwinning waarop het land grotendeels leunt.
Het spannendst wordt volgens Vanderschoot het bezoek aan het oostelijke Bukavu, een stad die ligt in een regio waar aanhoudend strijd wordt geleverd tussen het regeringsleger en rebellengroepen, met vooral burgerslachtoffers tot gevolg. "Er is op dit moment een staat van beleg. Gisteren zijn er bijvoorbeeld nog twintig burgerdoden gevallen in een dorpje, het geweld blijft aanhouden." In Bukavu ontmoet het koningspaar daarom de arts Denis Mukwege, die in 2018 een Nobelprijs kreeg voor zijn inzet voor de slachtoffers van verkrachting en ander oorlogsgeweld.
