Italiaanse kerk onderzoekt seksueel misbruik, maar critici niet tevreden

• Heleen D'Haens

  correspondent Italië

De Italiaanse katholieke kerk gaat een onderzoek instellen naar seksueel misbruik, zo heeft de conferentie van Italiaanse bisschoppen besloten op hun jaarlijkse vergadering. Een groep wetenschappers krijgt toegang tot kerkelijke documenten, waarmee ze het misbruikschandaal vanaf het jaar 2000 tot nu in kaart kunnen brengen.

"Dit is een nieuwe weg. De Italiaanse weg", zei de voorzitter van de bisschoppenconferentie Zuppi op een persconferentie. Anders dan in veel andere Europese landen is in Italië nog nooit onderzoek gedaan naar seksueel misbruik. Hoewel daar nu dus verandering in komt, is tevredenheid bij de slachtoffers ver te zoeken. Zij vinden de opzet van het onderzoek ondermaats.

"Het kost slachtoffers van misbruik vaak jaren om hun trauma onder ogen te komen, laat staan aangifte te doen", zegt Francesco Zanardi, die zelf in zijn jeugd misbruikt werd door een priester. "Bij mij duurde het dertig jaar voordat ik kon erkennen dat ik een slachtoffer was en aangifte deed. Alleen de laatste twintig jaar onderzoeken, is lang niet genoeg", vindt hij daarom.

Omdat Zanardi in de jaren 80 werd misbruikt, valt zijn geval buiten de opzet van het onderzoek.

Zanardi brengt met zijn organisatie Rete l'Abuso al jaren gevallen van seksueel misbruik in Italië in kaart:

Een ander punt van kritiek is dat het onderzoek dat de bisschoppen hebben aangekondigd, alleen gebaseerd zal zijn op documenten van de Congregatie van de Geloofsleer, waar aanklachten van kerkelijk misbruik intern worden afgehandeld. De archieven van kloosters, bisdommen, katholieke scholen en andere kerkelijke instituten blijven dicht.

"De tendens in de kerk is altijd om het instituut te beschermen, en daarbij helaas de slachtoffers te vergeten", legt Franca Giansoldati uit. Als journaliste volgt zij de Italiaanse kerk al jaren. Volgens haar is er de afgelopen vijf jaar wel iets veranderd, maar blijft seksueel misbruik een heikel thema. "De grote meerderheid van de bisschoppen is er nu eenmaal tegen dat die archieven openbaar worden."

Het onderzoek dat nu is aangekondigd, lijkt het hoogst haalbare compromis tussen de Italiaanse bisschoppen, die het sterk met elkaar oneens zijn. Kardinaal Zuppi noemt dit onderzoek "een eerste stap", suggererend dat er in de toekomst mogelijk meer kan gebeuren om slachtoffers van misbruik bij te staan.

'Onafhankelijk onderzoek'

Activist Francesco Zanardi heeft weinig vertrouwen in de kerk en hoopt vooral dat de Italiaanse staat zich mengt in de kwestie. "Er moet eerst een onafhankelijke onderzoekscommissie komen om het verleden te onderzoeken. Daarna moet een parlementaire commissie nagaan welke gaten in de wet aangepakt moeten worden om misbruik in de toekomst te voorkomen."

Zanardi ondernam verschillende pogingen om Italiaanse justitie tot actie te verleiden, maar voorlopig blijft het stil. "Optimistisch ben ik niet, ik zou wel gek zijn", zucht de activist.

Ondanks de teleurstelling blijft hij doorgaan met het opsporen en archiveren van gevallen van misbruik ook voor het jaar 2000. "Als de instanties die gegevens willen hebben, kunnen ze ze komen halen. Ik geef ze graag."