Overgave of evacuatie? Lot van de Azovstal-verdedigers is onzeker
Sinds maandag hebben volgens Rusland bijna duizend Oekraïense militairen zich overgegeven op het industriële complex Azovstal in Marioepol. Voor Kiev zijn het helden en de autoriteiten spreken de hoop uit op een gevangenenruil. Maar dat lijkt Moskou helemaal niet van plan.
"Nazicriminelen moeten niet worden uitgeruild", zei de voorzitter van de Doema, het Russische lagerhuis, gisteren. Een deel van de afgevoerde Oekraïense strijdkrachten is namelijk lid van het Azovbataljon. Dat is een van origine extreemrechtse militie die onderdeel is geworden van de nationale garde. Poetin refereert er vaak aan als hij spreekt van de voorgenomen 'denazificatie' van Oekraïne.
Mix van strijdkrachten
Het is zeer onwaarschijnlijk dat Rusland de Azovstal-verdedigers van het Azovbataljon snel zal laten gaan. Overigens hadden ook andere Oekraïense strijdkrachten zich verschanst op het industrieterrein, zoals restanten van een mariniersbataljon en buitenlandse huurlingen.
Eerder deze maand zijn honderden burgers via humanitaire corridors geëvacueerd uit het laatste verzetsbolwerk van Marioepol. Rusland stelt dat inmiddels 959 Oekraïense militairen Azovstal hebben verlaten. Ruim vijftig van hen zouden naar een ziekenhuis zijn gebracht. Een onbekend aantal Oekraïense militairen houdt zich nog schuil op het industrieterrein.
Deze video's heeft het Russische ministerie van Defensie vrijgegeven van de Oekraïense militairen:
Volgens ooggetuigen zijn meerdere bussen met Oekraïense militairen overgebracht naar een voormalige strafkolonie in door Rusland en pro-Russische milities bezet gebied. Dit detentiecentrum bevindt zich iets ten zuiden van de grote stad Donetsk.
'Erbarmelijke omstandigheden'
Poetin stelt dat alle krijgsgevangenen worden behandeld volgens internationale regels. Maar de Oekraïense mensenrechtenombudsvrouw spreekt dat met klem tegen. Zij verwijst naar de 3000 inwoners van Marioepol die volgens haar onder erbarmelijke omstandigheden worden vastgehouden in een andere voormalige strafkolonie uit de Sovjettijd, ook in de buurt van Donetsk.
Er is in deze detentiecentra onvoldoende water en brood, en gevangenen mogen maar eens per dag naar de wc, zei een adviseur van de burgemeester van Marioepol onlangs. Ook wordt er volgens hem gemarteld en zijn er urenlange ondervragingen.
De Russische justitie is van plan de militairen uit het Azovstalcomplex te verhoren. En in de Doema is een resolutie in de maak waarin sterk wordt aanbevolen de uit het industriële complex geëvacueerde militairen niet uit te ruilen als ze worden aangemerkt als neonazi of nationalist. Daarbovenop gaat het hooggerechtshof van Rusland het Azovbataljon naar verwachting volgende week uitroepen tot een terroristische organisatie.
"Ik wil benadrukken dat ons land levende helden nodig heeft", zei Zelensky toen hij het nieuws over de Azovstal-verdedigers bekendmaakte. Het woord overgave nam de president niet in de mond, hij sprak van een evacuatie.
Achter de schermen wordt er volgens Zelensky nog altijd druk onderhandeld. Onder meer de VN en het Rode Kruis zouden erbij betrokken zijn. Maar het blijft gissen wat daar uitkomt.
Dat was ook het geval toen eerder deze maand honderden burgers vanaf het industrieterrein werden geëvacueerd. Als reden voor die geheimzinnigheid werd de veiligheid van alle betrokkenen genoemd.
'Binnenlandse propaganda'
De Oekraïense onderminister van Defensie stelt dat het Kremlin vooral voor de bühne spreekt over processen. De oproepen om een deel van de militairen die uit de staalfabriek zijn gehaald te berechten wegens oorlogsmisdaden "zijn hoogstwaarschijnlijk binnenlandse propaganda in Rusland", zei ze vandaag tegen de BBC.
De slag om Marioepol, van de eerste bombardementen tot de val van Azovstal:
