EU wil strenge aanpak online kindermisbruik, grote zorgen over uitvoering
Internetdiensten zoals WhatsApp en Signal worden, als het aan de Europese Commissie ligt, verplicht om online kindermisbruik te monitoren en aan te pakken. Het wetsvoorstel, dat gisteren uitlekte, stuitte meteen op veel weerstand. Experts waarschuwen dat het de beveiliging en privacybescherming van internetdiensten en hun gebruikers zal aantasten.
Volgens de commissie is het huidige vrijwillige monitoringssysteem niet toereikend. "Het voorstel van vandaag legt bedrijven duidelijk verplichtingen op, met sterke privacywaarborgen voor iedereen, inclusief kinderen", zegt Eurocommissaris voor Binnenlandse Zaken Ylva Johansson.
De internetdiensten moeten straks een analyse maken van de risico's, maatregelen treffen om deze te beperken en daarover rapporteren aan de EU-lidstaten. Op het moment dat er significante risico's zijn, kunnen de lidstaten een zogeheten monitorbevel afgeven.
De internetdiensten zijn dan verplicht om te monitoren wat er rondgaat. Zo'n bevel geldt voor een bepaalde tijd en specifieke type content.
In een reactie op Twitter noemt de baas van WhatsApp, Will Cathcart, het voorstel "verkeerd en inconsistent met de inzet van de EU om privacy te beschermen". Hij waarschuwt dat deze verplichting ertoe zal leiden dat de mensenrechten elders worden ondermijnd. Ook de organisatie Bits of Freedom en onderzoeksinstelling De Waag zijn kritisch.
Achterdeurtjes inbouwen
Volgens cryptologie-expert Ronald Cramer, verbonden aan het Centrum Wiskunde & Informatica en de Universiteit Leiden, betekent het wetsvoorstel dat er in de versleuteling van bijvoorbeeld WhatsApp een achterdeurtje ingebouwd moet worden. Terwijl de app nu juist bekendstaat om end-to-end-encryptie; het bedrijf of een overheid kan dan niet meekijken met de communicatie.
"Met dit soort wetsvoorstellen begeven we ons op een glijdende schaal", vreest Cramer. "Dit wordt nu ingezet tegen kinderporno, maar de techniek kan natuurlijk veel meer. Dus waar eindigt dit?"
Ook verbaast hij zich erover dat de EU met dit wetsvoorstel komt. "Het gaat hier om een infrastructuur die past bij een totalitaire staat, niet bij de EU. Ze schieten door met wat ze hier eisen. Al met al komt dit over als een flink ondoordacht wetsvoorstel."
Arda Gerkens, directeur van het Expertisebureau Online Kindermisbruik, vindt het goed dat de Europese Commissie actie onderneemt. "Het is een heel uitgebreid wetsvoorstel. Waar ik blij mee ben is dat er bijvoorbeeld een Europees centrum komt waar alle kennis bij elkaar wordt gebracht." Dit Europese centrum gaat ook alle meldingen die bedrijven doen verzamelen.
Tekst scannen
Tegelijkertijd is Gerkens ook kritisch. "Wat ik ronduit slecht vind - echt contraproductief - zijn de achterdeurtjes." Zij maakt zich ook zorgen over het feit dat 'grooming' - ofwel digitaal kinderlokken - moet worden gemonitord via het scannen van teksten. "De vraag is dan wat voor tekst ze gaan scannen en wat daarmee gaat gebeuren?"
Ook vindt Gerkens dat er eerst gekeken moet worden naar het effectiever gebruikmaken van de opties die er nu al zijn. "Als er in WhatsApp-groepen dingen gebeuren, kunnen wij dat melden en dan wordt die groep uit de lucht gehaald. En meldingen krijgen we genoeg, hoor. Telegram is wel een probleem, daar gaat veel troep rond waar weinig tegen wordt gedaan."
Minister Yesilgöz van Justitie en Veiligheid - in Nederland belast met dit onderwerp - laat weten dat Europese samenwerking om seksueel misbruik van kinderen tegen te gaan van "groot belang" is. Ze verwelkomt dan ook het wetsvoorstel om het probleem aan te pakken.