Kamer stemt in met verhoging maximumstraf doodslag (naar 25 jaar), juristen zijn verdeeld

De Tweede Kamer wil de maximale straf voor doodslag verhogen naar 25 jaar. Een Kamermeerderheid heeft zoals verwacht ingestemd met een voorstel van het kabinet om dat te regelen. Nu is de maximale straf nog 15 jaar. De Eerste Kamer moet er nog wel mee instemmen. De stemming daarover is waarschijnlijk nog voor het einde van dit jaar.

Binnen de coalitie is verdeeld gestemd. VVD en CDA stemden voor, maar D66 stemde tegen. De ChristenUnie twijfelde, maar heeft uiteindelijk ook voor het voorstel gestemd. Kamerlid Bikker zei, mede namens de SP, dat het gat tussen de strafmaxima voor moord en doodslag te groot is. Maar zij vindt 20 jaar meer voor de hand liggen dan 25. Voor verlaging ervan was een amendement ingediend door GroenLinks, D66, ChristenUnie en Volt. Daarvoor bleek geen Kamermeerderheid.

Volgens Bikker had het strafmaximum van 25 jaar beter onderbouwd moeten worden, maar zij vindt het gat nu ook te groot. "Omdat uiteindelijk de rechter de straf bepaalt, en daarbij ook het verschil tussen moord en doodslag tot uitdrukking zal blijven komen, zullen beide fracties met genoemd ongemak voor het wetsvoorstel stemmen."

In de Kamer stemden VVD, CDA, ChristenUnie, PVV, SP, JA21, Denk, FvD, SGP, Omtzigt, BBB, de Groep-Van Haga en de fractie-Den Haan voor het voorstel.

De politiek vindt al langer dat de straffen voor deze ernstige misdrijven meer met elkaar in evenwicht moeten worden gebracht. Voor moord kan als tijdelijke celstraf maximaal 30 jaar worden opgelegd, of levenslang. Een van de aanleidingen om de maximale celstraf voor doodslag te verhogen was de zaak tegen Bekir E. Hij schoot zijn 16-jarige ex-vriendin Hümeyra dood, nadat hij haar langdurig had gestalkt.

In eerste instantie kreeg hij 14 jaar cel en tbs voor doodslag. Rechters zeiden toen dat de politiek de wetgeving maar eens moest bekijken. E. werd later overigens alsnog voor moord veroordeeld.

"Bij doodslag is al vaak een veel hogere straf mogelijk", zegt Jeroen Soeteman van de Nederlandse Orde van Advocaten in het NOS Radio 1 Journaal. Hij vindt verhoging van de maximale straf niet nodig. "Bijvoorbeeld als het bij een inbraak wordt gepleegd, en je wordt betrapt. Of bij een zedendelict. Dat heet dan gekwalificeerde doodslag en daar kan dan al 30 jaar, of levenslang voor worden opgelegd. Hetzelfde geldt als er een wapen gebruikt is."

Topman Gerrit van der Burg van het Openbaar Ministerie vindt juist dat rechters en het OM meer bewegingsruimte moeten krijgen om strenger te straffen. "Impulsdaden kunnen ook het sluitstuk zijn van een kwalijk heftig patroon", zegt hij in het NPO Radio 1-programma Spraakmakers. "Waardoor je op een andere manier kijkt naar de opzet dan dat je in andere zaken doet."

Volgens Van der Burg is het juist nodig om meer bewegingsruimte qua straffen te krijgen, zowel voor het OM als voor de rechtspraak. "Er moet ruimte zijn voor een passende straf. Als het gaat om ernstige misdrijven is het principe van vergelding ook heel belangrijk."

Veel straffen worden niet op basis van de maximale strafmaat gegeven. Ook in dit geval zullen straffen veelal lager uitvallen dan wat een rechter maximaal mag geven. Toch vindt Jack Keijzer van de Federatie Nabestaanden Geweldslachtoffers het wel van groot belang dat de rechter een hogere straf kán opleggen. "Er zijn doodslagen te bedenken die zo gruwelijk zijn dat een heel hoge straf passend en geboden is."

Hij vindt het verschil tussen moord en doodslag nu namelijk wel groot. "Het is soms een hele enge scheidslijn die voor nabestaanden niet te begrijpen is", zegt hij. "Als een slachtoffer met vijftig messteken om het leven wordt gebracht, maar moord kan niet bewezen worden, dan is een straf van 15 jaar eigenlijk onacceptabel."

Begrijpelijke emotie

Soeteman begrijpt naar eigen zeggen heel goed dat nabestaanden willen dat mensen lang worden opgesloten. "Maar het kabinet moet denk ik niet reageren vanuit die begrijpelijke emotie, maar moet breder kijken. Als we het zien in andere straffen en de verhouding, dan vinden we dat die 15 jaar voldoet." Hij wijst erop dat dat de strafmaat eerder ook al behoorlijk is verhoogd. Vroeger kwam een veroordeelde na het uitzitten van twee derde van de straf op vrije voeten. Maar nu kom je maximaal twee jaar eerder vrij.

Rechter Willem Korthals Altes, die als rechter geen mening heeft over verhoging van de maximumstraf, wijst er bij Spraakmakers op dat de rechter meer armslag kan krijgen bij het bepalen van een straf. "Je legt niet zo makkelijk de maximale straf op, want dat betekent: erger kan het niet. Maar je krijgt als rechter wel de ruimte om een hogere straf op te leggen omdat het een heel erge daad is." Hij verwacht overigens niet dat de maximale straf vaak zal worden opgelegd. "Het zal een enkele keer gebeuren."