Ultra-nationalistische Russische 'clown en nar' Vladimir Zjirinovski overleden

De Russische ultra-nationalistische politicus Vladimir Zjirinovski is overleden. Hij stierf op 75-jarige leeftijd aan een "ernstige ziekte", zo heeft de voorzitter van de Doema, het Russische parlement, bekendgemaakt. Waarschijnlijk gaat het om covid-19. Zjirinovski werd begin februari met een coronabesmetting in het ziekenhuis opgenomen. Onlangs werd gemeld dat zijn toestand slecht was.

Zjirinovski was al tientallen jaren een zeer opvallende verschijning in de Russische politiek, al had hij nooit echte macht. Hij was de leider van de LDPR, de liberaal-democratische partij, al moet daarbij niet worden gedacht aan wat in het Westen wordt verstaan onder liberaal en democratisch.

De politicus stond bekend om zijn vaak clowneske, recht-voor-zijn-raap uitspraken. Daarbij waren ook de machthebbers in het Kremlin geregeld doelwit, maar anders dan veel andere critici kwam hij daar altijd mee weg. Hij had ook vaak harde confrontaties met tegenstanders. Hij gooide tijdens een tv-debat ooit jus d'orange in het gezicht van rivaal Boris Nemtsov. Met een andere politicus ging hij op de vuist.

23 procent

Zjirinovski richtte zijn liberaal-democratische partij in 1991 op, toen de Sovjet-Unie op zijn laatste benen liep. De LDPR werd de eerste officieel erkende oppositiepartij van Rusland. De partij deed het met de uitgesproken Zjirinovski als boegbeeld vooral in de jaren 90 goed bij de parlementsverkiezingen.

In 1991 werd hij derde bij de presidentsverkiezingen (Boris Jeltsin won) en in 1993 haalde zijn partij bij de parlementsverkiezingen 23 procent van de stemmen. In totaal deed Zjirinovski zes keer mee aan de presidentsverkiezingen en zat hij 30 jaar lang in het parlement.

Zijn nationalistische boodschap sloeg vooral in het begin van zijn politieke carrière aan bij veel Russen die teleurgesteld waren door het uiteenvallen van het Sovjet-rijk en de afnemende Russische invloed op het politieke wereldtoneel.

Daarbij lanceerde Zjirinovski voortdurend opvallende, maar ook weinig realistische plannen. Na de jaren 90 haalde hij bij verkiezingen minder goede uitslagen, maar hij slaagde er altijd in om in de Doema herkozen te worden.

Hoewel Zjirinovski altijd in de oppositie bleef, ging hij gaandeweg toch behoren tot het Russische politieke establishment. Zo werd hij ondervoorzitter van de Doema. In 2019, toen de LDPR 30 jaar bestond, feliciteerde president Poetin de partij en zei dat die een "echte kracht in het Russische politieke leven" was geworden. Zjirinovski zelf kreeg complimenten voor zijn "onwankelbare patriottisme".

Alaska veroveren

In de loop der jaren trok hij aandacht met tal van hardop uitgesproken gedachten en plannen, waarbij hij zich om de haalbaarheid en uitvoerbaarheid nooit leek te bekommeren. Zo was er het idee om Alaska op de Verenigde Staten te veroveren, wilde hij nucleair afval over Duitsland verspreiden en dreigde hij ook Oekraïne (in de tijd dat Petro Porosjenko nog president was) met een nucleaire aanval.

Zjirinovski werd in 1946 als Vladimir Eidelstein geboren in Almaty, in Kazachstan, als zoon van een Poolse Jood. Zijn vader verliet het gezin drie jaar later en emigreerde naar Israël. De jonge Vladimir nam de achternaam aan van de eerste man van zijn moeder.

Zjirinovski ontkende lang dat hij Joodse voorouders had, maar in 2001 gaf hij het in een boek toch toe. Wel bagatelliseerde hij tegelijkertijd het belang ervan op een voor hem typerende, nationalistische manier. "Waarom zou ik Russisch bloed, Russisch land en de Russische cultuur verwerpen en het Joodse volk omarmen, alleen vanwege dat druppeltje bloed dat mijn vader in mijn moeder achterliet?"