Giga-landbouwer Oekraïne voedt nu het eigen land, in plaats van de wereld
Onze chauffeur schudt nee en haalt zijn voet niet van het gas. Hij wil absoluut niet stoppen om opnames te maken van een paar gigantische graansilo's, even ten westen van de Oekraïense stad Lviv. Veel te riskant. De silo's zijn namelijk ongetwijfeld een strategisch object; beelden zouden de Russen kunnen helpen bij het bepalen van doelwitten.
Bij het zien van onze camera zouden de bewakers van de silo's meteen de politie kunnen bellen. Zodat wij de rest van de dag op het bureau zitten, als het al meezit. Ons is dat nog niet overkomen. Maar we zijn al wel verschillende keren gecontroleerd door mannen met kalasjnikovs, nadat verontruste burgers alarm hadden geslagen, over ons. De Oekraïense tv waarschuwt permanent voor diversanty, saboteurs.
Chauffeur Roman wil geen gedoe, alleen omdat wij nog wat extra illustratie nodig hebben voor ons item over 'graanschuur' Oekraïne. Filmen vanuit zijn rijdende busje is geen optie, door de diepe kuilen in de weg. Dat zou dronken beeld opleveren.
Immens conglomeraat
Toch ligt het dorpje Roedky er keurig bij. Daar bevindt zich een van de vele vestigingen van landbouwbedrijf MHP, het grootste van Oekraïne. Myronivsky Hliboproduct heeft vestigingen in het hele land en ook verder in Europa. MHP beheert de hele kippenketen, van maiskorrel tot filet. Er werken in totaal 26.000 mensen. De vestiging die wij bezoeken, met honderd mensen, is slechts een klein schakeltje in dit immense conglomeraat.
In de omgeving van Roedky bewerken die samen maar liefst 18.000 hectare grond, met een modern ogend park van landbouwvoertuigen. Ingenieur Valentin Savtsjoek neemt ons mee naar zijn Amerikaanse zaaimachine. Een van de metalen schijven die voren trekken in de akker, was afgebroken. Zo goed en zo kwaad als het ging, heeft de ingenieur die weer gelast. Want nieuwe reserveonderdelen uit de VS komen niet meer binnen, omdat het vliegveld in Kiev al weken dicht is. Om maar één van de problemen te noemen waar MHP mee kampt.
In totaal heeft MHP ongeveer een miljoen hectare grond (ter vergelijking: Nederland beslaat iets meer dan 4 miljoen hectare), waarvan 50.000 in oorlogsgebied. "Daar staan nu Russische tanks en artillerie op. Daar kunnen we niks", zegt algemeen directeur John Rich tegen financieel persbureau Bloomberg. "Zodra we de gelegenheid krijgen, zullen we zaaien. Maar als de oorlog nog verder gaat, weten we niet wat er gaat gebeuren."
'Nu al gigantische schade'
Nu is ook al veel gebeurd. Als we de glooiende akkers hebben bekeken, gaan we Turkse koffie drinken met koekjes en roomsoezen in het kantoor van de lokale directeur Bogdan Skabara. Hoofdschuddend staat hij voor een kaart van Oekraïne met daarop alle MHP-vestigingen. "In Soemy is een hele basis vernietigd." Die stad ligt in het noordoosten, waar hard wordt gevochten. "Bij Kiev is onze hele opslag met kipproducten verloren gegaan door Russische beschietingen. De schade is al gigantisch." Die zou 8,5 miljoen dollar bedragen.
MHP levert graan en kip aan landen in Afrika, het Midden-Oosten en Europa. Maar het bedrijf kan zijn producten nauwelijks meer exporteren, omdat er op weg naar en rond de Zwarte Zeehavens Marioepol en Odessa wordt gevochten. Het bedrijf maakt daarom nu een razendsnelle draai. MHP voedt nu het eigen land, in plaats van de wereld. De kip gaat nu naar het leger en de bevolking, die in de kapotte steden niet meer voor zichzelf kan zorgen. De miljoenen mensen die op de vlucht zijn krijgen ready-to-eat-chicken. Om die te kunnen leveren, wordt de productie in plekken als Roedky flink opgevoerd.
MHP draait nu verlies, maar dat kan het hebben; het conglomeraat heeft wel wat reserves. De eigenaar is Joeriy Kosioek, een Oekraïense oligarch en miljardair die volgens Forbes eigenaar is van een privéjet, een superjacht en een Lamborghini. Allemaal vergaard sinds 1998, toen hij met tien werknemers een kippenbedrijf startte.
Uitgebreid naar Veenendaal
De lokale directeur Skabara rijdt rond in een stoffige terreinwagen. Geen Lamborghini, daar zou hij ook niet ver mee komen. Maar dat maakt hem niet minder trots. Na de laatste slok koffie komt er een laatste mededeling: "Wij hebben ook een bedrijf in Nederland." Skabara sorteert zijn lippen dan langzaam voor op een voor hem ingewikkelde plaatsnaam: 'Veen-en-daal'. Daar zit MHP BV, importeur van Oekraïens kippenvlees.
De datum van oprichting is 1 september 2014. Dat is geen toeval. De oorlog in de Donbas, in het oosten van Oekraïne, was toen een paar maanden bezig. Oligarch Kosioek wil zo snel mogelijk af van al zijn Russische landbouwgrond. Hij wendde de blik niet langer oostwaarts maar westwaarts, om zijn kippenimperium verder uit te breiden. Daar heeft de oligarch betrokken partners gevonden.
In Veenendaal leven ze nu intens mee met hun collega's in Oekraïne. MHP never gives up, staat op de LinkedIn-pagina van de Nederlandse MHP-directeur Folkert Thasing.