"Ja, ik vind dat hij een oorlogsmisdadiger is." Joe Biden antwoordde het gisteren onomwonden op de vraag van een journalist. Kranige taal, maar die brengt het einde van de oorlog in Oekraïne niet dichterbij, denken deskundigen.
Jörg Noll, universitair hoofddocent internationale conflictstudies aan de Nederlandse Defensie Academie, snapt wel waarom Biden niet terugdeinst voor harde woorden. "Haviken in de Republikeinse Partij laten ook van zich horen met dat soort taal aan het adres van Poetin, dus wil hij laten zien dat hij wel echt een war president is. Maar het effect daarvan op zijn eigen electoraat zal beperkt zijn. De gemiddelde Amerikaan is meer bezig met de gevolgen van de oorlog, vooral de brandstofprijzen, dan met de oorlog zelf."
Noll wijst erop dat de beschuldiging van Biden juridisch geen gevolgen heeft. "Alleen al omdat de VS het verdrag voor de instelling van het Internationaal Strafhof in Den Haag niet heeft ondertekend. Als er gesproken zou worden over genocide, zou dat al meer consequenties hebben." Zowel de VS als Rusland heeft wel het genocideverdrag, dat genocide moet voorkomen, ondertekend en geratificeerd.
Kat in het nauw
Het viel Ruslandkenner Hubert Smeets op dat het Russische staatspersbureau Ria Novosti de beschuldigende woorden van Biden gewoon meldde zonder reactie van de Russische autoriteiten. Die volgde een uur later alsnog: het Kremlin sprak van "onacceptabele en onvergeeflijke retoriek".
Dat klinkt heftig, maar waarschijnlijk is de impact van Bidens harde woorden in Moskou toch niet zo groot, denkt Smeets. "Het is hooguit olie op het vuur. Poetin heeft de VS eigenlijk al afgeschreven. Wat er gebeurt op het slagveld, de weerstand van het Oekraïense leger, is veel belangrijker voor wat er aan de onderhandelingstafel gebeurt."
Maar verstandig is de beschuldiging van de Amerikaanse president niet, zegt de expert van het journalistieke platform Raam op Rusland. "Nee. Met zo'n uitspraak drijf je de kat nog verder in het nauw."
Poetin uit zich steeds radicaler in zijn speeches op de Russische staatstelevisie. Gisteren had de Russische president het over "verraders en misdadigers" die het Westen zouden helpen, en voegde eraan toe dat het Russische volk "ze uit moet spugen als muggen".
Wantrouwen
In hoeverre Poetin echt radicaler is geworden blijft gissen, weet Smeets. "We weten niet wat er in hem omgaat. Hij verblijft in zijn buitenverblijf. We weten niet wie toegang tot hem heeft en hoe het met hem is. Maar dit zal zijn wantrouwen tegelijk het Westen alleen maar versterken."
Tegelijk zal Poetin zich niet zoveel gelegen laten liggen aan de woorden van Biden. "Als de Duitse Bondskanselier Scholz dit zou zeggen, zou hij dat vervelender vinden. Rusland haalt nog steeds een groot deel van zijn bruto nationaal product uit Europa."
De Oekraïense minister van Defensie heeft de EU wel opgeroepen om net als Biden de Russische leider te bestempelen als oorlogsmisdadiger. Dat gebeurde tot nu toe niet. "Europese leiders zijn terughoudender, tot nu toe in ieder geval."
Jörg Noll ziet dat ook. "Europese leiders weten dat ze nog van belang kunnen zijn in het conflict. Macron en Scholz zaten afgelopen weekend nog aan de telefoon met Poetin. Ze kunnen nog een rol spelen om hieruit te komen."
