Heftige beelden van een bewakingscamera gingen deze week de wereld over: een rode personenauto wordt door een Russische pantserwagen kapotgeschoten. Op een andere video zijn de twee dode inzittenden te zien.
Het incident valt op tussen al het andere oorlogsgeweld. Hoewel de afgelopen weken Russische bommen en raketten al tot zeker honderden burgerdoden hebben geleid, zijn beelden van Russische militairen die burgers op straat doden uitzonderlijk.
De NOS onderzocht aan de hand van tientallen beelden en berichten op sociale media wat er vooraf ging aan de klaarblijkelijk willekeurige dood van de twee burgers bij een verlaten kruispunt, ver voorbij de frontlinie.
Bekijk hier een video van het onderzoek, gemaakt door Information designer Harm Kersten:
De oorlog is drie dagen bezig als de eerste Russische militaire voertuigen worden gezien ten noordwesten van Kiev. Legeronderdelen van het Oostelijke Militaire District zijn Oekraïne vanuit Belarus binnengevallen. Zonder al te veel moeite konden ze doorrijden tot op tientallen kilometers van Kiev.
Het front ligt dan bij het stadje Hostomel, maar waar alle Russische voertuigen precies rondrijden is onduidelijk. Op 27 februari rond 11.30 uur in de ochtend stuurt het Oekraïense ministerie van Binnenlands zaken daarom een bericht aan burgers in de omgeving van Kiev via het openbare Telegram-kanaal: "WAARSCHUWING! MET SPOED! EXTREEM!".
Het is een opsporingsbericht waarmee het Oekraïense leger op zoek is naar een colonne Russische voertuigen gemarkeerd met de witte letter V. "Als je deze colonne ziet geef het dan direct door!", staat er. "Dit zijn bijzonder gevaarlijke terroristen."
De colonne waarvoor wordt gewaarschuwd duikt op in tal van kleine stadjes ver voorbij de frontlinie waar op dat moment gevochten wordt. In lokale Facebookgroepen melden bewoners wat ze zien. Om 12.08 uur zegt iemand vijftien tanks te zien rijden in de richting van Makariv. Om 12.39 uur zijn er voertuigen met een "V" gezien in Adriivka, om 13.46 uur in Lypivka en om 16.06 uur in Kopyliv. Verschillende mensen plaatsen korte video's of foto's.
's Nachts volgt voor de inwoners een geruststellend bericht. Het militaire tv-kanaal van het Oekraïense leger plaats een video op Facebook. Daarin wordt geclaimd dat er in de buurt van Makariv een Russische colonne is vernietigd. "Ze zullen zeker lekker slapen", staat er en lokale media delen het nieuws.
Maar niet alle voertuigen met een "V" blijken uitgeschakeld. Iemand plaatst de volgende ochtend op Facebook een video van Russische tanks in een buitenwijk van Makariv. Ook verschijnt er een YouTubevideo van Russische voertuigen, vermoedelijk in Borodyanka.
Het gevaar is dus nog altijd niet geweken. Maar de berichten over de rondrijdende Russische militairen weerhoudt twee inwoners van Marakiv die ochtend er niet van de weg op te gaan. In hun rode auto, een Oekraïense ZAZ type Sens uit 2014 rijden ze hun woonplaats uit richting het noordwesten. Ze zullen nooit op de plaats van bestemming aankomen.
Geen bedreiging
Om 13.16 uur wordt de auto bij een kruispunt aan het einde van de stad onder vuur genomen door een Russische pantserwagen, vermoedelijk een BMP-2. Waarom de Russische militair de loop van zijn pantservoertuig op de kleine auto richt die 50 meter verderop gestopt is, is een raadsel. Op beelden lijkt er geen bedreiging te zijn voor de Russische militairen.
Er wordt meerdere keren geschoten en de auto ontploft. De twee inzittenden overleven de inslag niet, ze sterven in hun auto. Op gruwelijke beelden van de slachtoffers zijn geen wapens of militaire kleding te zien, het lijkt te gaan om een oudere man en een vrouw.
Na de beschieting draait de pantserwagen om en rijdt in de richting van Nalyvaikivka, een kleine colonne met een gepantserd transportvoertuig en drie tankwagens rijdt er in hoge snelheid achteraan.
De burgemeester van Marakiv plaats een paar uur later een bericht in zijn openbare Telegram-kanaal: "De bezetter heeft op brute wijze twee burgers gedood", schrijft hij aan zijn inwoners. De burgemeester vaardigt direct een verbod uit: niemand mag voorlopig meer de straat op om naar de omliggende dorpen te gaan. Voor twee inwoners komt dat verbod te laat.