Uitzonderlijk zachte winter in top-10 warmste winters

• 

  Heleen Ekker

  redacteur Klimaat en Energie

Deze winter komt in het rijtje van tien warmste winters sinds het begin van de metingen, hoogstwaarschijnlijk op plek zes. De meteorologische winter eindigt komende maandag en daarmee zal dat vrijwel zeker niet meer veranderen. De gemiddelde temperatuur was bijna 2 graden hoger dan wat tegenwoordig in Nederland verwacht wordt.

Het aantal keren nachtvorst was deze winter ongeveer de helft van het huidige gemiddelde aantal dagen met nachtvorst. Er was verder geen enkele dag waarbij de temperatuur overdag onder nul bleef. Dit is gemeten in De Bilt, net als alle andere metingen in dit artikel. Tegenwoordig komt gemiddeld nog zo'n zes dagen per jaar het kwik niet boven nul, rond 1970 was dat nog elf keer per jaar.

Een heel lange herfst

De vraag doemt op of dit type winter, met vrijwel geen vorst of sneeuw, alleen af en toe een zonnige dag en af en toe een storm, de winter van de toekomst is.

Ja, zegt weerpresentator en klimaatwetenschapper Peter Kuipers Munneke. "Twee à drie eeuwen geleden had je elke winter wel sneeuw en ijs. Zelfs tot vijftig jaar geleden was het normaal om winters te hebben met flink wat vorst. Maar dat is er nu al veel minder. Deze winter van 2021/2022 is een goed voorbeeld van hoe de winters er over vijftig jaar uit gaan zien. De winter in de toekomst zal meer lijken op de herfst. Een heel lange herfst, van vier of vijf maanden achter elkaar."

Winter meest veranderende seizoen

Van alle seizoenen zal de winter het meest van karakter veranderen, denkt Kuipers Munneke, ook al zullen alle seizoenen in Nederland verder opwarmen. "Daarmee zal je in de lente nog wel echt een lentegevoel houden, de zomer zal echt warm zijn en in de herfst zullen stormen voorkomen. Maar de winter, met sneeuw en met ijs als hele karakteristieke kenmerken, zal in veel winters gewoon verdwijnen."

Er is in Nederland tegenwoordig vaker westenwind en dat betekent vaker herfstachtig weer. Als het wel een keer echt koud is, komt de wind doorgaans uit Siberië en uit het Noordpoolgebied. Juist daar gaat de opwarming van de aarde twee tot drie keer zo snel als het wereldwijde gemiddelde. Dit heeft tot gevolg dat áls de wind uit die hoek komt, het in Nederland toch veel minder koud is dan vroeger.

Het betekent, zeggen meteorologen, dat het zelfs bij zonnig en droog weer in de winter toch niet zo koud wordt dat sloten en plassen gemakkelijk bevriezen. Schaatsen en sneeuw die wekenlang blijft liggen, worden daarom steeds zeldzamer.

Omdat de veranderingen in het klimaat zo snel gaan, spreken meteorologen niet langer van een 'normale' winter of lente. Een jaar geleden hebben de weerpresentatoren van de NOS besloten het woord 'normaal' niet langer te gebruiken. Zij spreken sindsdien van het 'gemiddelde'.

Dat deze winter relatief warm was, had ook voordelen. Een belangrijke: er hoefde minder aardgas te worden verstookt voor verwarming. Een prettige bijkomstigheid nu de gasprijzen enorm zijn gestegen.

Warmere winters betekenen een flinke verandering voor het cultureel erfgoed van Nederland. Kuipers Munneke: "Als je een kind een prentenboek voorleest over de seizoenen, dan zie je vogels in de lente, de zon in de zomer en fruitbomen in de herfst. En een sneeuwpop en het schaatsen in de winter. Juist die aspecten gaan verdwijnen en daarmee verdwijnt ook het echte karakter van de winter."

Hoe de toekomst van de winter er precies uit gaat zien, hoeveel graden er bij gaan komen in de winter of hoeveel minder nachtvorst, is nu nog moeilijk met zekerheid te zeggen. Dat hangt voor een groot deel af van de mate waarin vanaf nu minder fossiele brandstoffen worden verstookt.

Voorlopig zullen kinderen nog wel af en toe in de sneeuw kunnen spelen. "Maar voor hún kinderen, over dertig jaar, zal sneeuw waarschijnlijk heel zeldzaam worden", zegt Kuipers Munneke. "Die zal je dan misschien moeten gaan uitleggen wat dat witte spul nou eigenlijk is dat uit de lucht komt vallen."