Spaanse kerk start eigen onderzoek naar seksueel misbruik

• Rop Zoutberg

  correspondent Spanje

De Spaanse katholieke kerk gaat voor het eerst grootschalig onderzoek doen naar misbruik van kinderen door priesters. Op rooms-katholieke scholen en internaten in het land werden vermoedelijk decennialang jongens en meisjes slachtoffer van fysiek geweld en verkrachtingen.

Het doel van het onderzoek is "hulp en herstel van de slachtoffers", zegt de Spaanse bisschoppenconferentie in een verklaring. Daarnaast moet het onderzoek nieuwe gevallen van misbruik in de toekomst voorkomen. Ook belooft de kerk te zullen meewerken aan parallelle onderzoeken die het Spaanse parlement start.

Bij de aankondiging van het onderzoek bood bisschop Juan José Omella namens de bisschoppenconferentie de slachtoffers van het misbruik excuus aan. "We hebben deze mensen veel leed berokkend. Het is nu tijd voor de kerk om een stap te zetten, we willen de verantwoording op ons nemen. Deze zaken uit het verleden moeten worden opgehelderd."

1300 slachtoffers

Spanje lijkt zich voor het eerst bewust van de omvang van het misbruik door de katholieke kerk. De krant El Pais kwam na tellingen op zeker 1300 slachtoffers, en documenteerde met naam en toenaam tientallen priesters en leden van katholieke ordes. Ze konden decennialang hun gang gaan, denkt onderzoeksjournalist Iñigo Domínguez: "Priesters van wie bekend werd dat ze in de fout gingen, werden gewoon overgeplaatst naar andere internaten."

Volgens Domínguez is in Spanje veel veranderd, ook omdat het leeuwendeel van de katholieke internaten niet meer bestaat. "Er is altijd grote schroom geweest om hierover te praten, al is het voor slachtoffers wel makkelijker geworden. Tot nu toe was er alleen maar stilte, bij de kerk, maar ook in de politiek."

'Iedereen wist het'

Met wantrouwen kijkt Fernando Salmones naar het aangekondigde onderzoek. Salmones zelf werd jarenlang als kind door een priester seksueel misbruikt in een internaat in Madrid. "Iedereen wist het en niet alleen ik werd het slachtoffer, maar niemand sprak erover. Niemand had het over al die kinderen die de internaten verlieten met hun jeugd kapot gemaakt."

"Het gaat om kinderen die door hun ouders werden toevertrouwd aan de kerk, kinderen die vol onschuld naar die scholen en internaten gingen", zegt Salmones. Het kostte hem naar eigen zeggen dertig jaar voor hij durfde te praten. "Wat moesten we? Naar onze ouders stappen? De straat op met een spandoek? En dan schreeuwen dat je verkracht werd door een priester?"

Onderzoek verbonden aan Opus Dei

Het is nog onduidelijk hoe het Spaanse congres het seksueel misbruik gaat onderzoeken. Een voorstel is om buiten het parlement om de nationale ombudsman met de kwestie te belasten. Volgende maand beslist het parlement over deze plannen.

Voor hun eigen onderzoek ging de bisschoppenconferentie in zee met een groot advocatenkantoor. Dit kantoor, Cremades, moet het komende jaar de misbruikzaken verder in kaart gaan brengen. De uitkomst van het grote onderzoek zal uiteindelijk ook leiden tot herstelbetalingen aan de slachtoffers, zei een woordvoerder van het advocatenkantoor vanmorgen.

Fernando Salmones is er niet erg gerust op, ook omdat de leiding van het advocatenkantoor gelieerd is aan de ultra-conservatieve katholieke beweging Opus Dei. Volgens Salmones heeft de kerk te lang gezwegen over het misbruik en dient het onderzoek alleen maar als witwasoperatie. "Het gaat om zoveel levens die werden kapotgemaakt, om levens die je niet meer herstelt."

Salmones gaat ervan uit dat voor iedere aangifte van misbruik twintig andere slachtoffers staan die nog altijd hun mond houden.