Campagne om dood bespreekbaar te maken: 'Vaak spijt over onvolledig afscheid'
Meer dan de helft van de Nederlanders had op een betere manier afscheid willen nemen van iemand die overleden is, meldt SIRE op basis van onderzoek. De stichting concludeert dat Nederlanders te weinig met elkaar over de dood praten.
Een onvolledig afscheid leidt tot extra verdriet en bemoeilijkt de rouw, onder meer doordat mensen daar spijt van krijgen. Daarom lanceert SIRE vandaag een campagne die ervoor moet zorgen dat Nederlanders het gesprek aangaan over dit voor veel mensen beladen onderwerp.
"Eigenlijk gaat zo'n gesprek niet over de dood, maar juist over het leven", zegt SIRE-directeur Lucy van der Helm in het NOS Radio 1 Journaal. "Er is niets mooiers dan terugkijken op een mooi leven. En dat als iemand overlijdt, dat hij of zij alles heeft gezegd."
Verder kunnen ook praktische zaken als wensen voor de uitvaart worden besproken. 70 procent van de ondervraagden heeft volgens SIRE geen testament of wensen voor de uitvaart vastgelegd. Dat confronteert nabestaanden met de vraag: wat had deze persoon nou gewild?
Met spotjes als deze wordt opgeroepen om het gesprek aan te gaan. In de spotjes staan 'dooddoeners' centraal, oftewel veelgebruikte frases waarmee een wezenlijk gesprek over het onderwerp uit de weg wordt gegaan:
Volgens het onderzoek kapt 64 procent van de Nederlanders een gesprek over de dood af met wat SIRE dooddoeners noemt: uitspraken waarmee het gesprek wordt beëindigd of het onderwerp wordt veranderd. Zo wordt gezegd "jij gaat nog lang niet dood" of "dat is wel een mooie leeftijd om te sterven".
Vaak zijn zulke opmerkingen goed bedoeld, maar daarmee zijn ze niet altijd constructief, stelt Van der Helm. De stichting wil verandering omdat praten over de dood de kwaliteit van het leven zou verbeteren.
'Ik weet het uit eigen ervaring'
"Ik denk dat er veel te winnen is en dat weet ik uit eigen ervaring", zegt Van der Helm. Haar vader is vier jaar geleden overleden en achteraf gezien heeft ze niet goed afscheid kunnen nemen. "Dat doet veel met een mens, maar ik heb er ook veel van geleerd. Met mijn moeder van 86 jaar praat ik juist veel over de dood, ook over heel makkelijke dingen." Zoals een adressenlijst voor waar de rouwkaart naartoe kan worden gestuurd.
Uit het SIRE-onderzoek blijkt dat slechts een kwart van de mensen vindt dat ze zich voldoende hebben uitgesproken over hun gevoelens, maar ook over praktische zaken zoals financiën, mochten ze morgen overlijden.
'Dood hoort bij leven'
Een derde van de ondervraagden zegt het moeilijk te vinden om over het eigen overlijden te praten; een vergelijkbare groep is bang voor de dood. Slechts een kwart van de ondervraagden geeft aan zelf een gesprek over de dood te beginnen.
"Ieder mens krijgt te maken met verlies en ieder mens wil er het liefst ver van wegblijven", zegt klinisch psycholoog en rouwexpert Manu Keirse, die bij de SIRE-campagne is betrokken. "We moeten opnieuw leren dat de dood bij het leven hoort."