Duizend euro omscholingsbudget: goede stimulans of weggegooid belastinggeld?

Een cursus hypnosetechnieken, snapchattraining of mindfulness op het werk: vanaf 1 maart kan bijna iedereen dergelijke trainingen volgen met subsidie vanuit de overheid. Jaarlijks is er 1000 euro per persoon beschikbaar, uit een totale subsidiepot van ongeveer 200 miljoen euro. Deskundigen verwachten een wildgroei aan cursussen en vragen zich af of de subsidie helpt waar dat het meest nodig is.

Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zegt de regeling nauwlettend te gaan monitoren en bij te sturen waar nodig. Op dit moment kan het zogeheten STAP-budget nog niet worden aangevraagd, maar verschillende bedrijven en opleidingsinstituten bieden al cursussen aan die vanaf maart met die subsidie kunnen worden gevolgd.

"Er gaat een hele grote markt ontstaan, meer nog dan die er al was in allerlei onderwijsdienstverlening en loopbaanadviezen", zegt Arjen Edzes, lector regionale arbeidsmarkt aan de Hanzehogeschool Groningen. "Dus ik verwacht een wildgroei in opleidingsbedrijven en opleidingen."

Luxe cursussen

Dat risico ziet Renée van Schoonhoven, hoogleraar onderwijsrecht aan de Vrije Universiteit ook. "Er wordt geen toets uitgevoerd op de doelmatigheid van het aanbod en op een groot deel ervan is vanuit de overheid ook geen kwaliteitstoezicht. Dat kan potentieel kwalijk worden als er luxe cursussen worden gegeven die door hoger opgeleiden worden gevolgd. Dat is dan toch weggegooid belastinggeld."

Maar minister Karien van Gennip wijst erop dat cursussen die niet arbeidsmarktgericht zijn eruit worden gefilterd. "Een hypnosecursus met het STAP-budget kan alleen worden gevolgd als je hypnotist wil worden en het dus arbeidsmarktgericht is, anders is het budget daar niet voor bedoeld."

Het STAP-budget is volgens de minister "echt bedoeld voor: wat doe ik nu in mijn baan en wil ik daar beter in worden, of wat wil ik als toekomstige baan en wat heb ik daarvoor nodig? Dus bijvoorbeeld digitale vaardigheden zou heel goed kunnen", zegt Van Gennip.

De NOS ging langs bij een hypnosetraining die mensen vanaf 1 maart kunnen volgen met het STAP-budget:

Of de subsidie bedoeld is voor cursussen als hypnosetechnieken en snapchattraining, is zonder meer informatie "lastig te zeggen", zegt Annemarie Künn, universitair hoofddocent arbeidsmarkt en training aan de Universiteit van Maastricht.

Künn ontwikkelde een handleiding voor opleiders waarmee ze kunnen bepalen of scholing voldoende arbeidsmarktgericht is. "Heel erg belangrijk daarbij is dat in de cursusbeschrijving duidelijk moet zijn dat de cursus gericht is op professionals."

Wel is het volgens Künn "een beetje lastig" dat opleiders zelf hun cursusaanbod op de lijst kunnen zetten. "Het kan dus zijn dat daar nu cursussen op staan waarvan we niet helemaal zeker weten of die echt de juiste doelgroep hebben."

Naast de vraag wat bepaalde opleidingen bijdragen aan iemands positie op de arbeidsmarkt, is het volgens hoogleraar Van Schoonhoven ook onzeker of mensen die het het meest nodig hebben wel bereikt worden. "Het is hartstikke mooi dat het kabinet levenslange ontwikkeling stimuleert, maar mijn ervaring is dat dit type regelingen degenen bereikt die al kansrijk zijn."

'Op is op'

Dat risico ziet Edzes ook, zeker omdat er een maximum zit aan het totale subsidiebedrag dat kan worden uitgegeven. "Daarmee loop je het risico dat mensen die gehaaid en ondernemend zijn sneller van het budget snoepen. Wie het eerst komt, het eerst maalt. Op is op en vooral kwetsbaren en praktisch opgeleiden voor wie juist het STAP-budget een uitkomst is, vissen dan snel achter het net."

Om ook kwetsbaren op de arbeidsmarkt te bereiken komt er volgens minister Van Gennip veel voorlichting. Verder wil de minister zorgen dat werkgevers ermee aan de gang gaan. "We hebben er ook teams op zitten om te zorgen dat we juist die mensen bereiken, die misschien nog niet zo heel veel eerder een mooie opleiding hebben gedaan."

De subsidie wordt dit jaar ook in vijf stappen beschikbaar gesteld, zodat de pot niet in maart al leeg kan zijn.

'Kans gunnen'

Of het belastinggeld beter anders besteed kan worden, moet nog blijken, zegt Van Schoonhoven: "Laten we het STAP-budget een kans gunnen, want alternatieven zijn de afgelopen 20 jaar ook niet succesvol gebleken. Maar er ligt ook een verantwoordelijkheid bij de branches: attendeer lager opgeleiden via de teamleider en help ze de formulieren in te vullen."

Volgens het ministerie komt er een meldpunt voor signalen van misbruik en oneigenlijk gebruik. Ook gaat er gecontroleerd worden op de voorwaarden. Opleiders die zich niet aan de regels houden kunnen onder meer te maken krijgen met een terugvordering van de verdiende middelen.