Inspectie eist andere stenen onder het spoor, ProRail naar de rechter

Spoorbeheerder ProRail stapt naar de rechter vanwege een verbod van de Arbeidsinspectie. Die eist dat de spoorbeheerder stopt met het gebruik van steentjes onder het spoor waarin kankerverwekkend kwartsstof zit. ProRail noemt de eis van de inspectie onhaalbaar en onwerkbaar.

Bij werkzaamheden aan het spoor kan kwartsstof vrijkomen en terechtkomen in de luchtwegen van de mensen die op het spoor werken. Dat kan leiden tot ernstige longklachten en kanker.

Het gaat om de stenen die onder de rails liggen, ook wel ballast genoemd. Ze zorgen ervoor dat de krachten van treinen die over het spoor rijden, goed worden afgevoerd naar de ondergrond. Ook voeren ze regenwater af en zorgen ze ervoor dat het spoor in een rechte lijn blijft liggen.

De ballast ligt onder bijna alle rails in Nederland, dat is ongeveer 7000 kilometer spoor. Jaarlijks worden honderdduizenden tonnen aan steentjes vervangen, waarbij dus kankerverwekkend kwartsstof kan vrijkomen. Het televisieprogramma Zembla toonde vorig jaar aan dat sommige spoorwerkers al tien jaar worden blootgesteld aan te hoge concentraties van het kankerverwekkende stof.

Kwartsloze ballast

De inspectie zegt dat ProRail door het gebruik van de ballast in overtreding is en eist dat de spoorbeheerder binnen drie maanden kwartsloze steentjes gaat gebruiken op het gehele spoornetwerk "waarmee voorkomen wordt dat werknemers, zelfstandigen en derden blootgesteld kunnen worden aan kankerverwekkend kwartsstof".

Mocht het ProRail niet lukken binnen drie maanden over te stappen op nieuwe steentjes, dan mag de spoorbeheerder van de inspectie onder strenge voorwaarden met de huidige steentjes doorwerken tot januari volgend jaar, en op minder risicovolle locaties tot januari 2024.

Het alternatief voor ProRail zijn steentjes die geen kwartsstof bevatten. Op dit moment gebruikt ProRail die alleen in tunnels en onder overkappingen, omdat de risico's op inademing van de stof daar het grootst zijn. Op de rest van het Nederlandse spoornetwerk gebruiken spoorwerkers de oude ballast met kwartsstof. Wel dragen de spoorwerkers mondmaskers en worden de steentjes nat gehouden, waardoor er minder stof vrijkomt.

Volgens ProRail is het onhaalbaar om aan de eis van de inspectie te voldoen, omdat er niet genoeg kwartsloze steentjes beschikbaar zijn. "Als we verplicht worden kwartsloos te werken, kunnen we geplande noodzakelijke onderhoudswerkzaamheden niet uitvoeren."

De Arbeidsinspectie denkt wel dat er genoeg voorraad is, laat een woordvoerder weten. "Daar hebben we onderzoek naar gedaan en in Europa is er ruim voldoende kwartsloze ballast te vinden. Wij gaan niet over de prijs daarvan, maar gezondheid kent wat ons betreft geen prijs."

Met de rechtszaak hoopt ProRail dat de eis van tafel gaat. "Doen wij dit niet, dan zijn wij formeel in overtreding en komt het noodzakelijke spooronderhoud, en daarmee mogelijk de veiligheid van het treinverkeer in gevaar."