Afluisterschandaal in Poolse politiek: 'Dit was een aanval op het stembiljet'
Zijn telefoon werd 33 keer gehackt met spionagesoftware die eigenlijk bedoeld is voor het bestrijden van terroristen en zware criminelen. Maar het Poolse parlementslid Krzysztof Brejza is geen van beide. Toch luisterde de Poolse geheime dienst hem in 2019 maandenlang af, zo werd onlangs bekend. Inmiddels is het schandaal zo groot dat openlijk betwijfeld wordt of de parlementsverkiezingen van dat jaar wel eerlijk verlopen zijn.
"Permanent werd ik in de gaten gehouden", vertelt de 38-jarige politicus in de gangen van de Sejm, het parlementsgebouw in Warschau. Een bijzondere plek om hem te ontmoeten, aangezien de opdracht tot afluisteren wel eens gegeven zou kunnen zijn vanuit ditzelfde machtscentrum in de Poolse hoofdstad. "Geluid, video, appgroepen, sms'jes, documenten: alles wat ik in mijn telefoon had, werd afgetapt."
Geruchten over spionage waren er al langer, maar het harde bewijs kwam pas afgelopen december. Een gespecialiseerd laboratorium van de Universiteit van Toronto wist in de mobiele telefoon van Brejza sporen te achterhalen van spionagesoftware Pegasus.
Het Canadese laboratorium vond bewijzen dat de telefoon van Brejza liefst 33 keer was gehackt in de aanloop naar de parlementsverkiezingen van 2019; precies in de maanden dat hij de campagne leidde van de belangrijkste oppositiepartij Burgerplatform.
En dat was exact de reden waarom Brejza zo'n waardevol doelwit was voor spionage, meent generaal buiten dienst Marek Dukaczewski, zelf jarenlang chef van de Poolse militaire inlichtingendienst. "Kennis over wat Brejza's campagneteam van plan was, is unieke informatie voor zijn politieke tegenstanders. Ze wisten zo precies wat de strategie en tactiek van de oppositie was, waar campagnebijeenkomsten zouden plaatsvinden, wanneer en door wie."
Daarmee wijst Dukaczewski in de richting van regeringspartij PiS onder leiding van Jaroslaw Kaczynski, de machtigste politicus van Polen. "Het was mij van meet af aan duidelijk welke doelwitten ze met Pegasus in het vizier hadden: belangrijke oppositieleiders, tegendraadse journalisten en mensen uit het regeringskamp aan wier loyaliteit de partijleiding twijfelde. En helaas pas in de laatste plaats misdadigers en terroristen, voor wie de spionagesoftware eigenlijk is bedoeld", aldus de generaal.
Inderdaad werden in de afgelopen weken nog meer namen bekendgemaakt van Poolse personen, die slachtoffer van Pegasus-hackaanvallen zouden zijn geworden. Onder hen een regeringskritische officier van justitie, een advocaat en een vakbondsleider.
Smeercampagne
En het bleef niet bij afluisteren, zegt Krzysztof Brejza. "Wat nog erger is: de gestolen informatie werd gebruikt om nepnieuwsberichten over mij te fabriceren voor een smeercampagne in de Poolse publieke media."
Tijdens de verkiezingsperiode van 2019 toonde de regeringsgezinde zender TVP inderdaad een aantal negatieve berichten over de campagneleider van Burgerplatform, gebaseerd op informatie die vrijwel exact overeenkomt met documenten uit Brejza's telefoon. Dat was het moment dat bij de oppositie de eerste alarmbellen afgingen.
De regeringspartij PiS won dat jaar voor de tweede keer op rij de parlementsverkiezingen. Lang werd ontkend dat de Poolse geheime dienst überhaupt beschikte over de Pegasus-spyware. Maar afgelopen maand, toen het schandaal in alle hevigheid was losgebarsten, erkende partijleider Kaczynski het bezit ervan ineens wel.
Dit was niet alleen een aanval op mij of de oppositie, maar een aanval op het stembiljet van de Polen.
Een interviewverzoek door de NOS werd afgewezen, maar de Poolse Coördinator Nationale Inlichtingen laat in een reactie weten dat "suggesties dat Poolse diensten operationele methoden gebruiken voor politieke doeleinden misplaatst zijn".
Brejza ziet dat anders. "Dit was niet alleen een aanval op mij of de oppositie, maar een aanval op het stembiljet van de Polen. Het heilige recht van burgers op vrije en eerlijke verkiezingen is door middel van de geheime dienst afgepakt."
Ook generaal Dukaczewski vreest dat de spionage meer heeft aangericht dan het stelen van informatie: "In het licht van wat we nu weten, moeten we ons afvragen of de verkiezingen wel geloofwaardig zijn geweest."