Max Moszkowicz wilde iedereen verdedigen, behalve SS'ers

Advocaat Max Moszkowicz is op 95-jarige leeftijd overleden. Dat heeft zijn familie bevestigd. Moszkowicz was een van de bekendste strafpleiters van Nederland. Hij verdedigde onder anderen Klaas Bruinsma en Heinekenontvoerders Cor van Hout en Willem Holleeder.

De Joodse Moszkowicz werd geboren in Duitsland en vluchtte voor het naziregime naar Maastricht met zijn ouders. Zijn ouders, broer en zus en hij werden tijdens de Tweede Wereldoorlog naar de vernietigingskampen afgevoerd. Alleen Max overleefde de oorlog, onder meer doordat hij in Auschwitz als bokser werd ingezet om de nazi-officieren te vermaken: dat leverde hem extra voedsel op.

Moszkowicz is de vader van vier zoons die ook advocaat werden: David, Max, Bram en Robert. Moszkowicz kampte al jaren met een slechte gezondheid.

Enige overlevende van de kampen

De datum waarop Moszkowicz is overleden, mag frappant genoemd worden. Het is vandaag de Internationale Herdenkingsdag voor de Holocaust. De oorlog speelde een zeer prominente rol in zijn leven.

In augustus 1942 werd het gezin Moszkowicz samen met andere Limburgse Joden afgevoerd naar Westerbork, waarna ze naar het oosten worden gedeporteerd. Zijn moeder, broer en zus werden gelijk bij aankomst in Auschwitz vergast, zijn vader werd aan het eind van de oorlog vermoord. In totaal belandde Max in vier concentratiekampen. In mei 1945 werd hij bevrijd uit het Oostenrijkse kamp Ebensee.

Na de oorlog opende hij een aantal textielzaken in Limburg, maar hij besloot in 1954 in de avonduren twee studies te volgen, eerst medicijnen en daarna rechten. In 1958 opende hij zijn advocatenkantoor in Maastricht.

Bekende criminelen

Hij groeide al snel uit tot een van de meest gevraagde advocaten onder zware criminelen. In zijn carrière die meer dan 45 jaar duurde, verdedigde hij cliënten als Willem Holleeder en Johan V., ook wel bekend als de Hakkelaar.

Bekend zijn de beelden uit Parijs waarop Holleeder en Van Hout samen met Moszkowicz geïnterviewd werden. De twee waren naar Frankrijk gevlucht na het einde van de ontvoering van biermagnaat Freddy Heineken en zijn chauffeur. Heel Nederland was in de ban van de zaak en ook Moszkowicz werd een bekende Nederlander.

Het proces tegen Johan V. dat in 1996 begon werd ook wel " het proces van de eeuw" genoemd. In deze zaak zette justitie voor het eerst kroongetuigen in. Deze zaak, die hij verloor, werd zijn laatste grote zaak.

Als hem gevraagd werd waarom hij zulke criminelen verdedigde zei hij "niet de daad maar de dader" te verdedigen. Moszkowicz was er heilig van overtuigd dat iedereen goede rechtsbijstand verdiende.

Menten

En dat die cliënten hem vaak vorstelijk betaalden voor zijn diensten vond hij niet meer dan logisch. "Zolang ik geen ernstige aanwijzing heb dat het geld van een misdrijf afkomstig is, neem ik het aan, net zo goed als de melkboer op de hoek, de chirurg en ten slotte de Staat der Nederlanden, die het zelfs doet als ze het weten."

Toch kende hij grenzen in wie hij verdedigde. Oorlogsmisdadigers vond hij gezien zijn eigen verleden een stap te ver. In de jaren 70 vroeg voormalig SS'er Pieter Menten aan hem of hij zijn advocaat wilde zijn. Dat weigerde Moszkowicz. De zaak riep volgens Moszkowicz te veel emoties op.

Moszkowicz hekelde ook de roep om steeds strengere straffen en repressie. Volgens hem was er nog nooit iemand beter uit de gevangenis gekomen dan erin gegaan. "Echt intrinsiek slechte mensen zijn er niet", zei Moszkowicz meerdere malen in interviews. Het doel van de straf moest volgens hem dan ook niet het nemen van wraak zijn, maar het beter maken van de medemens.

Bokser

Als advocaat verscheen hij veelvuldig in de media. Zo had hij jaren een column in De Telegraaf onder het pseudoniem Mr. Raab. De achternaam van zijn in de oorlog vermoorde moeder Feiga was Raab. Het is ook de naam die Moszkowicz gebruikte toen hij in Duitse kampen zat, schrijft journalist Marcel Haenen in 2018 in zijn biografie van Moszkowicz, De Bokser.

Door de naam Raab te gebruiken en de Duitsers te doen geloven dat hij protestants was, kon hij makkelijker in leven blijven. Daarbij hielp het ook dat hij kon boksen. Voor de oorlog bokste de jonge Moszkowicz in Maastricht en de Duitsers waren dol op man-tegen-mangevechten.

In 2004 kreeg Moszkowicz een beroerte die hem halfzijdig verlamd liet. De advocaat trok zich hierna terug uit het openbare leven en liet zich in 2013 uitschrijven als advocaat. De laatste jaren van zijn leven sleet hij in een appartement in België.

Perfectionist

Hij zag bijna alleen nog maar familie. "Max wilde herinnerd worden zoals hij was voordat hij een beroerte had", zegt zijn twintig jaar jongere partner Elka Melman in NRC.

Van zijn zonen werd de jongste, Bram, de bekendste. Hij zei over zijn vader dat het een moeilijke man was in het vak. "Hij is de man die ons alles bijgebracht heeft en dan is het een perfectionist. En dat betekent dat goed niet goed genoeg is. En is het niet goed, berg je dan maar."