Na jarenlang debat worden 10.000 wilde paarden in Australië afgeschoten

• Meike Wijers

Meer dan 10.000 wilde paarden worden de komende jaren afgeschoten in het natuurgebied Kosciuszko in het zuidoosten van Australië. Het is de conclusie van jarenlang debat over wat te doen met de wilde paarden die door sommige deskundigen als een plaag, en door anderen als cultureel erfgoed worden gezien.

"Ze hebben alles weggevreten. Ik word er diep triest van", zegt Richard Swain, een aboriginal-gids in het nationale park. Hij komt al jaren in het natuurgebied en heeft gezien hoe de paardenpopulatie exponentieel is gegroeid. Waar toeristen idyllisch ronddartelende paarden zien, valt hem de verwoesting op die de dieren achterlaten.

Bedreigde inheemse dieren

In heel Australië komen minstens 400.000 wilde paarden voor, de grootste populatie ter wereld. In Kosciuszko, een natuurgebied zo groot als een derde van Nederland, lopen ruim 14.000 wilde paarden rond.

Ze veroorzaken erosie, verspreiden onkruid en concurreren met inheemse dieren om leefruimte en voedsel. De deelstaatregering heeft daarom onlangs besloten om de komende jaren de populatie terug te brengen naar 3000. De overgebleven dieren mogen nog vrij rond blijven rennen.

Dat plan gaat volgens deskundigen niet ver genoeg. Onder wetenschappers bestaat er geen twijfel: de paarden zijn een plaag en moeten allemaal afgeschoten worden. "Paarden horen niet thuis in dit landschap. Het zijn zware beesten van gemiddeld 400 kilo. Ze vertrappen de inheemse planten en verwoesten de leefomgeving van ernstig bedreigde inheemse dieren", zegt hoogleraar James Pittock van de Australian National University in Canberra.

Ernstig bedreigde soorten in dit gebied zijn onder meer de geel-zwart-gestreepte corroboree kikker, waarvan wetenschappers denken dat er slechts tussen de vijftig en tweehonderd van over zijn. Of de mastacomys, een kleine buidelrat en een unieke hagedissoort, de Alpine she-oak skink. Ook een aantal unieke Australische bloemen en grassen wordt bedreigd.

Deze dieren zijn niet erg bekend bij de Australische gemeenschap. "Ik geloof dat ze zich zorgen maken om kikkers, maar ze kunnen toch een omheining om het moeras zetten?", zegt Victoria Patchell. Ze woont in het noorden van het land en is speciaal naar Kosciuszko gekomen om de paarden te zien. "Het zijn zulke prachtige, vredige dieren. We moeten ze met rust laten."

Verschillende lobbygroepen pleiten voor andere oplossingen, zoals het vangen en steriliseren van de paarden. Activist Lewis Benedetti heeft bijvoorbeeld andere ideeën. Hij is paardentemmer en organiseert tours te paard. "We kunnen de populatie onder controle krijgen door de paarden te temmen, er zijn genoeg mensen die ze op willen nemen."

Maar dat is volgens deskundigen geen oplossing. "De paarden vermenigvuldigen zich ieder jaar met 20 procent. Het zijn er gewoon te veel. Ieder jaar dat we niets doen, richten ze meer schade aan", zegt Pittock.

Droogte

De dieren zorgen voor vervuiling van de rivieren en vergroten de kans op bosbranden. "Inheemse planten remmen de stroming en filteren het water. Maar doordat alles is weggevreten en de paarden door de rivieren stampen, stroomt het water nu veel te snel weg en laat een kale, droge vlakte achter", legt Pittock uit.

Daarnaast is de huidige situatie ook voor de paarden zelf niet ideaal, stelt hij. "In Australië zijn regelmatig lange periodes van droogte, waardoor er niets te eten is. Ik heb beesten uitgemergeld rond zien lopen, stervend van de honger. Niemand vindt het leuk om paarden dood te schieten, maar helaas is het de enige realistische oplossing."

De gemoederen lopen hoog op bij tegenstanders van het plan om de paarden af te schieten. Deskundigen zoals Pittock en Swain worden zelfs bedreigd. Dat heeft deels te maken met de symbolische betekenis van de paarden voor sommige Australiërs. De dieren zijn ruim 200 jaar geleden geïntroduceerd door de eerste Britten die Australië hebben ingenomen.

De eerste brumbies, zoals de wilde paarden nu nog liefkozend genoemd worden, zouden van de Brit James Brumby zijn, een hoefsmid die zijn paarden vrijliet in de Australische bush. Sindsdien spreken de wilde paarden tot de verbeelding. Een beroemde film uit de jaren 80, The Man from Snowy River, heeft bijgedragen aan het romantische beeld van de edele dieren.

In zijn boek The Brumby Wars schrijft journalist Anthony Sharwood dat het inmiddels een 'cultuuroorlog' is die verdergaat dan de liefde voor de paarden, en een strijd is om de 'ziel van Australië'.

Pittock beaamt dat. "Sommige mensen willen niet toegeven dat Australië is ingenomen door de Britten en dat de inheemse bevolking is uitgeroeid. Ze zien het paard als rechtvaardiging van hun bestaan in Australië."

Kolonialisme

Voor aboriginal-man Richard Swain is het verzet tegen de aanpak van de plaag een teken van kolonialisme en overheersing. "Het is walgelijk dat we deze dieren zoveel schade laten aanrichten. Het geeft aan hoe weinig respect Australiërs hebben voor hun eigen land."

Het plan van de regering om de aantallen terug te dringen is een goede eerste stap, maar gaat volgens Swain nog niet ver genoeg. "Als je paarden wilt zien, kan dat waar ook ter wereld. Hier in Australië is het onze verantwoordelijkheid om voor de kwetsbare, inheemse dieren en planten te zorgen."