Wel recht op noodopvang, maar school houdt deur dicht: ouders in de knel

Een aantal scholen houdt de noodopvang gesloten voor kinderen van wie slechts een van de twee ouders een cruciaal beroep heeft. Dat is tegen het beleid van het ministerie van Onderwijs in; ook deze kinderen hebben tijdens de sluiting van het onderwijs recht op de noodopvang, zo staat op Rijksoverheid.nl.

Sommige ouders komen zo in de knel, ziet bijvoorbeeld Marjet Winsemius, van de Stichting voor Werkende Ouders. Ze heeft "legio voorbeelden", zegt ze. "Ik sprak een huisarts - en die hebben het al razend druk - van wie de man onregelmatig werkt in een niet-cruciaal beroep. Die moeten nu opeens opvang regelen en weten echt niet hoe ze het gaan doen."

Lobke Vlaming, van ouderorganisatie Ouders & Onderwijs vult aan: "Bij de vorige schoolsluiting ging het om enkele scholen die zich niet aan de regels hielden. Nu zien we dat hele schoolbesturen zich er niet aan houden."

Niet uitvoerbaar

Scholen van de BBO, de vereniging van Amsterdamse schoolbesturen, openen bijvoorbeeld alleen de deuren voor kinderen met twee ouders, of de enige ouder, met een cruciaal beroep. "De bedoeling van de vervroegde kerstvakantie is immers om zoveel mogelijk gezinnen bij elkaar thuis te houden, en het aantal bewegingen te beperken", schrijven ze in een brief aan de ouders, die is ingezien door de NOS.

Alle 35 schoolbesturen die onderdeel zijn van BBO hebben dit besluit gezamenlijk genomen, zegt Lieke Thesingh van BBO. "Er is een voorbeeldbrief opgesteld, maar elk bestuur heeft zelf zo'n brief gestuurd."

Thesing zegt dat het geen onwil is dat er van het beleid van de overheid wordt afgeweken. "Je kunt dingen eisen, maar het moet wel uitvoerbaar zijn. Doordat de vervroegde schoolsluiting zo kort van tevoren werd aangekondigd, werd verzorgen van noodopvang een onmogelijke opgave. Was dit een paar weken eerder besloten, dan hadden we in ieder geval meer ruimte gehad. Nu zijn de mogelijkheden beperkt."

Daarbij spelen nog meer problemen, zegt de BBO-voorzitter. "Er moet niet alleen opvang worden geregeld voor kinderen van ouders met cruciale beroepen, maar ook voor kwetsbare kinderen. Ook zijn veel leraren ziek. Schoolbesturen kunnen daarom niet anders."

Thesing zegt dat er gebeld is door verschillende ouders naar aanleiding van de brief. "Daar gaan we dan mee in gesprek. Maar voor het grootste deel is er begrip, ik heb niet de indruk dat veel mensen in opstand komen."

Ministerie: beleid heel helder

Hoeveel scholen in het hele land zich niet aan de regels houden is onduidelijk. Het ministerie van Onderwijs heeft geen getallen, maar ziet wel een aantal "serieuze signalen". Een woordvoerder noemt het beleid "heel helder": als een kind minstens één ouder heeft met een cruciaal beroep, moet het naar de noodopvang kunnen. Ook kwetsbare kinderen met bijvoorbeeld een moeilijke thuissituatie hebben recht op de opvang.

"We krijgen signalen dat IC-artsen bijvoorbeeld in de problemen komen door deze aanvullende eisen", zegt een woordvoerder. "Het is gewoon echt niet toegestaan om aanvullende eisen te stellen."

Op deze school in Ridderkerk is wel noodopvang; kijk in de video hoe zulke opvang er precies uitziet:

Hoewel de noodopvang wettelijk verplicht is, ziet onderwijskoepel PO-Raad dat scholen het soms lastig vinden om de opvang te regelen. "Wij hebben in alle communicatie benadrukt wat de regels zijn en nogmaals een mail gestuurd met de regels", zei een woordvoerder vrijdag al. Op sommige scholen lukt het toch niet, bijvoorbeeld door het lerarentekort, leraren die in quarantaine moeten of ziekte. Tussen wat haalbaar is als het gaat om noodopvang, zijn er dus grote verschillen tussen scholen, aldus de raad.

Wel of niet cruciaal beroep?

Zo houdt de directeur van een basisschool in Zeist die de NOS heeft gesproken, zich wel aan het beleid van het ministerie, al is ze het er niet volledig mee eens. "Ouders claimen de noodopvang als ze er recht op hebben, ook al is het soms niet nodig." En welke beroepen precies cruciaal zijn, vindt ze ook een lastig vraagstuk, ondanks de lijst die de Rijksoverheid hanteert.

De directeur noemt een voorbeeld van een ouder die in de financiële sector werkt, maar wel een werkgeversverklaring heeft dat hij echt naar het werk moet. "Ik scheld regelmatig tegen mijn beeldscherm, en vervolgens mail ik heel aardig terug dat de kinderen welkom zijn. We gaan er hoe dan ook een leuke week van maken, ook met de kinderen die onder valse voorwendselen zijn gebracht."

'Averechts effect'

Winsemius van de Stichting voor Werkende Ouders benadrukt dat ouders die geen cruciaal beroep hebben, maar niet vanuit huis kunnen werken, nu in de problemen komen. "Werkgevers zeggen nu ook: 'je moet gewoon komen, het is razend druk, je verlofdagen zijn op. Ik reken op jou'."

Bovendien denkt Winsemius dat de maatregelen een averechts effect hebben. "We zien dat ouders speelafspraken bij vrienden en vriendinnetjes maken, of toch kinderen naar opa of oma brengen." Ook de basisschooldirecteur in Zeist ziet zulke effecten. "Alle kinderen in de bovenbouw gaan bij elkaar spelen. De gezinsbubbel is non-existent."

Ouders die in de problemen komen doordat scholen zich niet aan het beleid houden, kunnen het best eerst met de school zelf in gesprek, zegt het ministerie van Onderwijs. Als dat niet lukt, kunnen ze een melding maken bij de Onderwijsinspectie.