35 miljard euro extra voor klimaat, met name om industrie te verduurzamen

Met een extra klimaat- en transitiefonds van 35 miljard euro moet Nederland de komende decennia "koploper in Europa zijn bij het tegengaan van de opwarming van de aarde", staat in het regeerakkoord. Het geld komt bovenop bestaande subsidieregelingen en al aangekondigde investeringen.

Meer dan de helft van dat bedrag (22 miljard euro) moet de industrie helpen verduurzamen. In ruil daarvoor worden meer resultaten verwacht: de coalitie wil "bindende maatwerkafspraken" maken met de tien tot twintig grootste uitstoters van broeikasgassen. Dat gaat om bedrijven als Tata Steel, Shell Pernis en Moerdijk en de kolencentrales die nog open zijn.

Zo'n bindende maatwerkafspraak komt neer op wederzijdse verplichtingen, blijkt uit het regeerakkoord. Het nog te vormen kabinet zorgt dan voor infrastructuur, zoals een (veel) zwaarder elektriciteitsnet, de industrie stoot minder broeikasgassen uit en belooft in Nederland te blijven investeren. Hiervoor is 7 miljard euro gereserveerd.

"Ik ben enorm blij dat er maatwerkafspraken komen met bedrijven", reageert Ingrid Thijssen, voorzitter van werkgeversbelangenvereniging VNO-NCW. "Dat gaat ontzettend helpen, dan kunnen ze ook laten zien wat hun bijdrage is."

De rest van het geld (15 miljard euro) is bedoeld om de productie van nieuwe energiedragers zoals groene waterstof aan te jagen. Die zijn nu nog veel te duur. Het idee is dat als de productie maar genoeg wordt opgeschaald, de hernieuwbare energiedragers op termijn beter kunnen concurreren met fossiele brandstoffen. In de huidige subsidieregelingen delven initiatieven hiervoor al snel het onderspit, omdat wind- en zonneparken en CO2-opslag sneller resultaat opleveren.

"Er is nog nooit een kabinet geweest dat zoveel vrij geld vrijmaakt voor het klimaat", reageert Marjan Minnesma voorzichtig positief. Maar de directeur van actiegroep Urgenda ziet nog wel veel losse eindjes. "Er is veel geld vrijgemaakt voor de industrie, maar het is nog niet duidelijk wat dat gaat opleveren."

Het bedrag van 22 miljard euro komt volgens Minnesma wel in de buurt van plannen die Urgenda zelf presenteerde. "Dus ik denk dat ik hier niet ontevreden moet zijn."

Onderdeel van de oplossing

"Het goede aan dit coalitieakkoord is dat de groene industrie en verduurzaming van de industrie een zeer prominente rol krijgt toebedeeld. Dat was tot nu toe niet het geval", zegt Hans Grünfeld, voorzitter van VEMW, de belangenbehartiger voor grootverbruikers van energie. "Industrie was eerst altijd het probleem, en nu is het meer onderdeel van de oplossing. Daar zijn we blij mee."

Maar Grünfeld is ook kritisch. "Er is veel meer duurzame energie nodig, veel meer dan tot nu staat gepland. De infrastructuur daarvoor knelt nu al, terwijl we nog veel meer nodig hebben." Een andere teleurstelling vindt hij dat er weinig concrete besluiten zijn genomen. "We hebben heel weinig tijd en het komende half jaar moeten er belangrijke besluiten genomen worden."

Plannen onduidelijk

Ook Greenpeace mist concrete besluiten. "Het is nog te vroeg om de vlag uit te hangen. Veel plannen zijn nog onduidelijk", zegt directeur Andy Palmen Greenpeace Nederland. "Om de temperatuurstijging op 1,5 graad te houden is meer nodig, minstens 65% minder CO2-uitstoot en concrete plannen." De coalitie mikt nu op minimaal 55 procent in 2030, maar streeft naar 60 procent.

Ook is Greenpeace teleurgesteld dat wordt ingezet op nieuwe kerncentrales. Voor twee nieuwe kerncentrales trekt de coalitie 5 miljard euro uit. Verder blijft de centrale in Borssele langer open. De sluiting staat nu voor 2033 gepland.

Warmtepompen en isolatie

Voor woningeigenaren die willen verduurzamen komt er ook extra geld. Een subsidieregeling voor (hybride) warmtepompen die nu tot 2024 loopt wordt uitgebreid en verlengd tot 2030. Hier reserveert de coalitie 900 miljoen euro voor.

Hetzelfde geldt voor het isoleren van woningen. Ook hiervoor is al geld beschikbaar gesteld, nu komt er tot 2030 nog eens 3,5 miljard bovenop. Zo wil de coalitie tot 2030 woningeigenaren en vve's (financieel) stimuleren om hun woningen te verduurzamen.

Ook wordt er 2,75 miljard gereserveerd om maatschappelijk vastgoed zoals scholen, culturele centra en buurthuizen te verduurzamen.