EU komt met wapen tegen 'economische intimidatie'

• Aïda Brands

  redacteur Brussel

De EU moet zich kunnen verweren tegen economische chantage door andere landen. Daarom presenteerde de Europese Commissie vandaag een nieuw handelswapen, dat moet worden ingezet om van zich af te bijten.

Volgens de Commissie zijn verschillende EU-landen en bedrijven de afgelopen jaren slachtoffer geworden van onterechte handelssancties. "Handel wordt tegenwoordig ingezet als wapen. Economische intimidatie is aan de orde van de dag", zegt Eurocommissaris Dombrovskis.

Het nieuwe 'antidwanginstrument' is volgens Dombrovskis niet gericht tegen een specifiek land, maar het is geen groot geheim dat er wordt gedacht aan landen als China en Rusland. Zo worden sinds kort Litouwse producten niet meer op de Chinese markt toegelaten omdat Litouwen een diplomatieke post in Taiwan heeft geopend.

Importtarieven

Het nieuwe handelswapen van de EU kan heel breed worden ingezet. Zo kunnen importtarieven worden ingevoerd of kan financiering vanuit de EU aan dat land worden stopgezet. Het idee is dat de strafmaatregelen ook sneller ingezet kunnen worden dan nu. Op dit moment moet elk EU-land instemmen met dit soort sancties. Als één land dwarsligt, dan gaan ze niet door.

Met dit handelswapen zou de Commissie alleen nog een gekwalificeerde meerderheid van de EU-landen nodig hebben. Dat betekent dat van de 27 EU-landen er 15 voor zijn, die samen minstens 65 procent van de EU-bevolking vertegenwoordigen.

Steun vanuit Europees Parlement

De steun voor dit instrument is onder de Europarlementariërs groot. Zij hameren er al langere tijd op dat de EU zich beter moet kunnen verweren tegen intimidatie door andere landen. "Andere politieke spelers hebben ons te lang als speelbal geprobeerd te gebruiken en uit elkaar weten te spelen. Met deze maatregelen kunnen we ons hard opstellen en actie ondernemen tegen economische chantage", zegt Liesje Schreinemacher van de VVD.

Ook PvdA-Europarlementariër Thijs Reuten is blij met het voorstel. "Alleen gezamenlijk kunnen we een vuist maken op wereldniveau en onze waarden verdedigen. Daarbij moeten we alle instrumenten in samenhang met elkaar kunnen inzetten."

'Nucleair wapen'

Of alle EU-landen even enthousiast zullen reageren is allesbehalve zeker. Sommige diplomaten vrezen dat het handelswapen buiten proportie is. Ze spreken zelfs van een 'nucleair wapen'. Maar volgens Dombrovskis moet het vooral een afschrikkende werking hebben. Als de EU het instrument daadwerkelijk een keer inzet, dan moet dat proportioneel zijn en volgens de internationale handelsregels.

Het is ook niet de bedoeling dat het wapen wordt ingezet in alle handelsconflicten. De Commissie benadrukt dat het enkel alleen gebruikt kan worden als de EU of een EU-land gechanteerd wordt.

Vooralsnog zal Litouwen in ieder geval vrij weinig hebben aan het nieuwe handelswapen. De Commissie hoopt dat het Europees Parlement en de EU-landen snel een besluit nemen. Maar het kan wel twee jaar duren voordat de EU echt van zich kan afbijten.