Schatkist mist 750 miljoen euro door concessie aan expats

• Gidi Pols

  redacteur Economie

Een groep expats heeft twee jaar langer belastingvoordeel gekregen dan oorspronkelijk gepland, waardoor de Nederlandse schatkist zo'n 750 miljoen euro is misgelopen. Dat blijkt uit gespreksverslagen die openbaar werden gemaakt na een wob-verzoek.

De gespreksverslagen geven inzicht in de kritiek die bedrijven en belangenorganisaties hadden op het verkorten van de regeling die expats recht geeft op een belastingkorting.

Het gaat om de zogeheten 30-procentregeling, die is bedoeld om ons land aantrekkelijker te maken voor 'kennismigranten' die bijdragen aan de Nederlandse economie. De regeling houdt in dat expats over 30 procent van hun inkomen geen belasting hoeven te betalen.

Volgens het ministerie van Financiën was het bedrag al bekend bij de Eerste en Tweede Kamer toen zij de regeling bespraken.

Expats mochten tot 2019 acht jaar gebruik maken van de regeling, maar door een nieuwe wet werd dit daarna maximaal vijf jaar. Oorspronkelijk zou de wet zonder overgangsregeling ingaan. Dat leidde tot grote kritiek van expats en hun werkgevers. Ze noemden het zelfs een 'mogelijke schending van mensenrechten'.

In 2018 waren er verschillende bijeenkomsten op het ministerie van Financiën met onder meer onderwijsorganisaties, Nederlandse techbedrijven als Adyen, Booking en Marktplaats en multinationals als Johnson & Johnson, Patagonia en Uber. De bijeenkomsten waren volgens de notulen "uitdrukkelijk niet bedoeld om te onderhandelen over de voorgestelde maatregel".

Wel konden de bedrijven en organisaties kritiek leveren en dat deden ze dan ook flink. Belangrijkste punt van onderwijsorganisaties was dat zonder belastingvoordeel het lastiger is om internationale docenten in Nederland te houden. Expats zouden bijvoorbeeld vaak in duurdere huizen wonen, omdat ze geen contacten en tijd hebben om iets goedkopers te vinden.

Trotse premier

Ook vonden de gesprekspartners het oneerlijk dat de spelregels tussentijds werden aangepast, omdat expats bij hun beslissing om naar Nederland te komen gerekend hadden op een belastingvoordeel van acht jaar. Dit plots veranderen zou de betrouwbaarheid van de Nederlandse overheid schaden.

De bedrijven zeiden verder op de bijeenkomst dat het op de korte termijn de Nederlandse schatkist geld oplevert, maar dat het uiteindelijk slecht is voor het vestigingsklimaat in Nederland.

Ook spraken de bedrijven hun verbazing uit "over het feit dat Nederland (de premier) regelmatig zijn trots uitspreekt dat jonge techbedrijven in Nederland zijn gevestigd (...), maar dat het nu juist deze bedrijven moeilijk wordt gemaakt, met name door geen overgangsrecht op te nemen."

1,9 miljard euro

In de maanden na deze gesprekken onderzochten ambtenaren verschillende regelingen om de overgang voor expats te verzachten. Op tafel lag onder meer een regeling waardoor alleen nieuwe expats onder de wetswijziging zouden vallen.

Alle expats die voor 2019 al gebruik maakten van de 30-procentregeling, zouden daar alsnog acht jaar van gebruik mogen maken, de nieuwe lichting expats slechts vijf jaar. Door die optie zou de schatkist 1,9 miljard euro mislopen.

Ook een overgangsperiode van twee jaar werd doorgerekend. De wijzigingen zouden dan pas vanaf 2021 gelden voor de oude groep expats. Door deze optie zou de Belastingdienst 393 miljoen euro mislopen in 2019 en 359 miljoen euro in 2020. Die variant is uiteindelijk doorgevoerd.