1,5 miljoen tegels gewipt: bewustwording groeit, impact beperkt
Het was een ludieke campagne, bedoeld om vergroening te stimuleren door gemeenten met elkaar te laten strijden: het NK tegelwippen. Het zit er nu op. De afgelopen maanden zijn er ruim anderhalf miljoen tegels vervangen door groen. De 'winnaars' zijn de gemeenten Den Haag, waar de meeste tegels zijn weggehaald, en Rucphen, waar de meeste tegels per inwoner werden ingeleverd.
Het NK tegelwippen is maar een van de vele projecten om mensen ertoe aan te zetten hun tuin te vergroenen. In sommige gemeenten reden 'tegeltaxi's', die weggehaalde bestrating ophaalden. In Arnhem konden bewoners een stuk grasmat van Vitesse meekrijgen bij het inleveren van tegels. Maar vaak zijn het ook particulieren die de kar trekken, zoals Ingrid Klooster in Harderwijk.
Afgelopen zaterdag liet ze twee afvalcontainers plaatsen midden in haar wijk. Klooster: "Je moet mensen ontzorgen. Het moet zo weinig mogelijk moeite zijn. Als je tegels wilt weghalen, moet je anders een aanhanger huren en tig keer naar de stort rijden. Dat hoeft nu niet."
Het werkte, want het was dit weekend een komen en gaan van buurtbewoners met kruiwagens vol afgedankte bestrating. Binnen een paar uur was de container vol. "Nu ik het hier kan wegbrengen haal ik meer tegels weg dan ik had gepland", reageerde buurtgenoot Jeroen van Duinen. Hij is er dit jaar komen wonen. "De hele tuin lag vol met tegels. Dat is erg heet op zomerdagen en groen is mooier."
Een groene tuin is goed tegen de hitte, tegen wateroverlast en voor de bijen. Toch kreeg Klooster lang niet iedereen mee. In haar wijk wisselen weelderige bloementuinen en strakke tegelvlaktes elkaar af. "Veel mensen zien hun tuin als een verlengde van het huis, met dezelfde grote tegels op de grond. En stratenmakers noemen zich hoveniers. Ze verdienen meer aan het leggen van tegels."
Bij de tegelwipactie in Harderwijk raken de afvalcontainers snel vol met afgedankte bestrating. Overal in het land zijn er dit soort initiatieven. Maar ondertussen worden ook heel wat tuinen juist betegeld of opnieuw betegeld. "Er komt wat, er gaat wat", zegt Ingrid Klooster. "Alle beetjes helpen en hoe meer aandacht we eraan besteden, hoe meer mensen er enthousiast van zullen worden."
Dat is ook het belangrijkste effect van dit soort campagnes, zegt onderzoeker duurzame stadsontwikkeling Mendel Giezen van de Universiteit van Amsterdam. "De totale impact in vierkante meters tuin is beperkt, maar de bewustwording is belangrijk."
Een andere manier om tuinen te vergroenen is door een 'tegeltaks' in te voeren, zoals in Duitsland al bestaat. Ook in Nederland is het al vaker geopperd. Giezen vindt dat geen goed idee. "Dat kan veel mensen heel boos maken. De tuin is privédomein. Als de overheid gaat vertellen hoe je dat moet inrichten, roept dat veel weerstand op."
Het moet ook niet polariserend gaan werken, waarschuwt onderzoekster sociaalecologisch leren Loes Witteveen, verbonden aan de Wageningen University. "Je moet mensen proberen mee te krijgen, zonder degenen die voor tegels kiezen weg te zetten als mafkezen." Met zo'n campagne krijg je niet iedereen mee, maar dat betekent niet dat mensen tegen groen zijn. "Zo simpel is het niet om te gaan tuinieren."
Matthijs Meijer en zijn vriendin Nicky hebben zo'n 36 vierkante meters tegels gewipt. Afgelopen weekend gingen de laatste eruit. "Gras is fijn, water kan beter weg en het is goed voor het milieu." En steeds maar moeten grasmaaien? "Dat kan ook met een robotmaaier."
Zij hebben genoeg ruimte, er paste ook nog een overdekt terras met zithoek. Maar veel mensen met een kleinere tuin kiezen toch voor tegels. "Ik denk dat iedereen in de wat kleine tuintjes een terras wil in de zon en in de schaduw", zegt Ingrid Klooster. "Mensen denken vaak dat ze alle tegels eruit moeten doen maar dat is flauwekul. Als je begint met borders van 60 centimeter langs de schutting is dat een prachtig begin."
Buurtbewoner Peter d'Ancona heeft vorig jaar al tegels weggehaald. In plaats daarvan heeft hij nu een wadi, een kuil om regenwater op te vangen, waarin hoge planten bloeien. "Voor de bijen, die hebben nu vrij spel" zegt hij. Klooster trok hem over de streep. Nu is hij er "verschrikkelijk happy mee". "Het is iedere dag een genot om naar te kijken, er staat altijd wel wat in bloei". En het werk valt mee. "Een keer per jaar een middagje onkruid wieden. En als ik er niet uit kom, wil Ingrid altijd helpen."
