Einde van een tijdperk: laatste sigaar rolt van de band in de Kempen

Na bijna 180 jaar is het over en uit voor de sigarenindustrie in de Kempen, de streek in het noordoosten van België en het zuiden van Noord-Brabant. Vandaag rolde de laatste sigaar van de band bij Scandinavian Tobacco Group in Eersel. De laatste twee fabrieken in de regio gaan dicht en daarmee komt er een einde aan een lange historie.

Voor sigarenmaker Bea de Wit is het vandaag een moeilijke dag. Ze stond bijna dertig jaar aan de machines in de fabriek in Eersel. Ze is een van de laatste productiemedewerkers en heeft haar laatste dag.

"Ik weet niet anders dan dat ik sigaren heb gemaakt", vertelt ze aan Omroep Brabant terwijl ze de laatste bolknakken door de machine jaagt. "Het is zo bizar. Het bedrijf voelde als familie. We hebben veel met elkaar gedeeld."

Booming business

Sinds 1845 werden er miljarden sigaren gedraaid bij de verschillende fabrieken in de Kempen. Het was een booming business. Was, want de laatste jaren waren er nog maar twee over: Scandinavian Tobacco Group in Eersel en Royal Agio Cigars in Duizel. Nu sluiten deze dus ook definitief de deuren.

Het begon voor deze twee fabrieken allemaal in 1904. Sigarenfabriekjes schoten als paddenstoelen uit de grond in de regio. Laatbloeier Jacques Wintermans leende 200 gulden van zijn vader en begon in een schuurtje Wintermans & Zonen, de voorloper van Agio.

Jacques' broer Harrie begon in 1934 in Eersel voor zichzelf onder de deftige naam Henri Wintermans. Dat bedrijf werd in 1996 overgenomen door het latere Scandinavian Tobacco Group, dat twee jaar geleden ook Agio in Eersel overnam.

Dat juist hier de sigarenindustrie zo opbloeide is niet vreemd, zegt historicus Henk van Mierlo. Hij promoveerde op de tabaksindustrie. "De fabrikanten waren vaak middenstanders die al in de gemeenten woonden. Ze roken hun kans om in de sigarenindustrie te stappen die alsmaar populairder werd."

Zo'n fabriek beginnen was ook niet lastig. "Er waren geen forse investeringen nodig. Je kon zo beginnen in een schuurtje achter in de tuin. Het was ook geen ingewikkeld werk. Als je het een tijdje deed, kreeg je er handigheid in."

Ook was het handig dat de Kempen aan een stoomtramlijn en later een spoorlijn lag, vertelt Van Mierlo. Personeel vinden was ook niet zo moeilijk. "De meeste dorpen in de Kempen draaiden om landbouw. Je had hier veel boeren die ook veel zonen en dochters kregen, maar er was te weinig land om ieder een stuk te geven. De sigarenindustrie bood uitkomst."

Bergafwaarts

Volgens Van Mierlo bracht de sigarenindustrie enige welvaart maar moest er hard gewerkt worden. "Het werk was ook eentonig", zegt hij. "Het heeft wel geholpen bij de ontwikkeling van de dorpen in de Kempen. De sigarenfabrieken stonden dicht bij hun mensen."

Uiteindelijk ging het bergafwaarts. Concurrentie uit andere landen nam toe. Machines namen steeds meer het werk over en jongeren gaven meer en meer de voorkeur aan de sigaret.

En onderzoeken waarschuwden voor de gevaren van roken. Steeds meer fabrieken gingen dicht, en uiteindelijk dus ook de laatste twee.

Dat de sigarenfabrieken dicht bij de mensen stonden vindt ook oud-sigarenmaker Marie-Anne Dierckx. Ze begon ooit als meisje van 18 jaar in de fabriek in Eersel en ging nooit meer weg. Inmiddels werkt ze er al 45 jaar. "Ik dacht eerst dat het niks was. Het stonk, het was mijn ding niet en ik dacht dat ik het niet zou volhouden, maar je raakt eraan gewend en ik ben blijven hangen."

Volgens Dierckx was de sigarenfabriek een sociaal bedrijf. "Henri Wintermans was een familiebedrijf. Iedereen kende iedereen. Met problemen werd rekening gehouden. We waren geen nummer. We hadden allemaal een naam."

Net als voor Bea de Wit is het voor Dierckx vandaag de laatste dag. In al die jaren dat ze hier werkten, rookten ze bijna nooit een sigaar. Vandaag doet De Wit dat wel. "Hij smaakt een beetje zwaar, maar het is een mooie afsluiting op mijn allerlaatste dag."

In de twee fabrieken werkten de afgelopen tijd nog zo'n 400 mensen. 150 van hen krijgen een kantoorbaan in de regio.