AzG: stressvol humanitair werk hoeft niet tot psychische klachten te leiden
Anders dan werd gedacht, leiden stressvolle of traumatiserende ervaringen bij humanitaire hulpverleners meestal niet tot blijvende psychische schade. Op korte termijn kan verminderde vitaliteit en emotionele uitputting ontstaan, maar dat verbetert vaak na thuiskomst weer. Bij slechts een kleine groep leidt het werk tot chronische problemen, zegt hulpverleningsorganisatie Artsen zonder Grenzen (AzG)
De voldoening die ze krijgen en de zingeving die ze ervaren, helpen hulpverleners om gezond te blijven, zei psycholoog Kaz de Jong in het NOS Radio 1 Journaal. Hij leidde een onderzoek onder 618 AzG-medewerkers uit 76 landen. In samenwerking met het ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum in Diemen en de Universiteit Utrecht werden ze vier jaar lang in de gaten gehouden. Voor, tijdens en na een uitzending naar een conflict- of rampgebied werden ze ondervraagd. 78 procent had eerder in zo'n gebied gewerkt.
Geweld
"Onze medewerkers worden veel met geweld geconfronteerd", zei De Jong. "Dat kan geweld zijn naar hen toe, maar ook geweld dat ze zien of geweld in verhalen van mensen die we ondersteunen. Daarnaast werken ze keihard, maar eigenlijk hebben ze het gevoel dat het nooit genoeg is. Dat gevoel van tekortschieten geeft ook stress."
Daar staat tegenover dat hulpverleners mensen graag willen helpen, juist mensen die onder moeilijke omstandigheden leven, zoals in oorlogssituaties. "Daarvoor gaan ze ook", zei De Jong. "Het aardige is dat juist die zingeving helpt om gezond te blijven. Het geeft een balans."
Selectie en training
Wat ook helpt, is dat de mensen die worden uitgezonden door een selectie- en trainingsprogramma gaan waarin ze een reëel beeld krijgen van wat ze te wachten staat. Ook hebben ze elk moment de mogelijkheid om te stoppen. "Maar door die zinvolheid, is onze theorie, houden ze het beter vol en kunnen ze beter met de stress omgaan."
Ook het nagesprek bij terugkeer met de AzG-gezondheidsdienst is belangrijk. "Hoe was je missie? Hoe ben je gezond gebleven? Wat heb je gedaan? Wat heb je geleerd? Hoe ga je het anders doen? Dat kunnen ze dat de volgende keer weer toepassen."
De Jong denkt dat andere humanitaire organisaties en de Nederlandse krijgsmacht van deze aanpak kunnen profiteren, maar ook de gezondheidszorg in Nederland. "Als je met name zingeving bij je personeel hooghoudt, zie je dat ze beter met stress kunnen omgaan."