Recordboete machtsmisbruik Google in nieuwe fase voor rechters

• Nando Kasteleijn

  redacteur Tech

Drie jaar geleden kreeg Google de hoogste mededingingsboete ooit van de Europese Commissie: 4,34 miljard euro. Het bedrijf was schuldig bevonden aan machtsmisbruik via zijn mobiele besturingssysteem Android. Deze week krijgt de techgigant de kans om zich bij de Europese rechters te verdedigen.

De boete komt uit 2018, maar de overtredingen zijn ouder: ze vonden plaats tussen 2011 en 2014. Een tijd waarin de smartphonerevolutie nog vol aan de gang was en Google een plekje in die markt wilde veroveren. Het is een grote en complexe zaak die meer dan 100.000 documenten beslaat.

Bij het bekendmaken van de boete zei Eurocommissaris Margrethe Vestager dat Google drie overtredingen heeft begaan om "zich ervan te verzekeren dat het zoekmachineverkeer op Android verloopt via Google Zoeken". Daardoor gaf het bedrijf, volgens Vestager, concurrenten geen eerlijke kans en konden consumenten niet van meer concurrentie profiteren.

Het gaat om de volgende drie overtredingen:

Vestager wees in het boetebesluit op het feit dat de zoekdienst de belangrijkste inkomstenbron is. Volgens haar zag Google dat halverwege het vorige decennium niet de pc, maar de smartphone steeds belangrijker zou worden. Het bedrijf anticipeerde daarop met Android, onder meer om "er zeker van te zijn dat gebruikers op hun telefoon gebruik zouden blijven maken van Google Zoeken".

Android is uitgegroeid tot het belangrijkste mobiele besturingssysteem in Europa. Volgens marktonderzoeker Statcounter heeft het zo'n 70 procent van de markt in handen. De rest heeft iOS. Er is een duopoly ontstaan geen enkele beweging in zit; de marktaandelen zijn al tijden stabiel.

Google oneens

De techgigant is het niet eens met de beschuldigingen van de Europese Commissie. De verwachting is dat Google zal beargumenteren dat het Android gratis heeft gemaakt voor iedereen. Niemand is verplicht bepaalde apps te installeren. Ook zal het bedrijf aanvoeren dat de voorinstallatie van apps, waarmee het omzet genereert via zoekopdrachten, nodig is om de diensten te onderhouden.

Wat het bedrijf mogelijk niet helpt, is dat er sinds het boetebesluit een voorbeeld is opgedoken van hoe belangrijk het installeren van de Google-apps is. Toen Huawei door Amerikaanse sancties geen gebruik kon maken van de Android-licentie, kelderde het aandeel wereldwijd.

De Huawei Mate 30 Pro, eind 2019 gepresenteerd, was de eerste telefoon waar Google-diensten op ontbraken:

Simpel gesteld: een Android-telefoon zónder Googles downloadwinkel en apps is gewoon niet interessant op de westerse telefoonmarkt. Mocht dit voorbeeld ter sprake komen tijdens de zittingsdagen, zal het bedrijf zich naar verwachting tegen deze lezing verzetten. Ook ziet het zichzelf niet als een dominante speler op de Europese markt voor zoekmachines (volgens Statcounter is het aandeel 93 procent in Europa).

Dit is niet de enige zaak die speelt tussen de Europese Commissie en Google: in totaal heeft het techbedrijf al ruim 8 miljard euro aan boetes opgelegd gekregen. Een hoog bedrag, maar wel een dat het zonder problemen kan betalen. De winst van moederbedrijf Alphabet was vorig jaar omgerekend 34 miljard euro.

Uitzonderlijke zaak

Of de argumenten van de Europese Commissie dan wel Google standhouden, zal na deze week duidelijk moeten worden. Voor de zaak is de hele werkweek uitgetrokken. Volgens EU Hof-woordvoerder Stefaan van der Jeught is dit uitzonderlijk. Dat betekent ook dat het waarschijnlijk nog maanden gaat duren voordat er een uitspraak is, mogelijk zelfs pas in het najaar van 2022.

Daarna kan Google of de commissie nog in beroep bij het Hof. Dus voordat álles uitgekristalliseerd is, kunnen we zo weer een paar jaar verder zijn. Dit najaar wordt wel een uitspraak verwacht in de Google Shopping-zaak.

Hoewel het juridische proces nog altijd loopt, paste Google een paar maanden na het boetebesluit al een aantal zaken aan. Het werd voor telefoonmakers mogelijk om een eigen versie van Android op telefoons te installeren en daarnaast de Android-licentie te blijven gebruiken. Het werd mogelijk om de Play Store los te licentiëren (er kwamen wel licentiekosten) én als laatste kwamen er losse licenties voor de Zoek- en Chrome-app.

Eerder dit jaar, na gesprekken met Brussel, kwam er de optie bij om zelf een zoekmachine te kiezen. Een woordvoerder van de commissie spreekt op dit vlak van "positieve ontwikkelingen", maar men benadrukt ook dat de situatie "continu wordt gemonitord".