Eerste 'echte' toeristische ruimtevlucht van start, hoe historisch is Inspiration4?

• Ivo Landman

  redacteur Online

Opnieuw gaan er vier toeristen de ruimte in. Op zijn vroegst vannacht worden ze in Florida gelanceerd met een ruimteschip van SpaceX. Het is deze keer niet zo'n de kortdurende ruimtesprong als miljardairs Richard Branson en Jeff Bezos maakten, maar een vlucht in een baan om de aarde die drie dagen moet duren.

Aan boord: Jared Isaacman, een internetmiljardair die de vlucht zelf betaalt. Hij is ook de commandant en hij neemt drie passagiers mee: iemand die als kind kanker heeft overleefd en twee winnaars van door Isaacman uitgeschreven competities.

De miljardair wil met de 'Inspration4'-vlucht 200 miljoen dollar inzamelen voor de strijd tegen kinderkanker. Zelf doneert hij 100 miljoen. Hij wil niet zeggen wat hij voor de ruimtereis betaalt, maar volgens NASA kost een lancering met de Crew Dragon zo'n 210 miljoen dollar.

Intussen staat straks niet iedereen te juichen bij de lancering. Er is veel kritiek. Klimaatactivisten wijzen op de uitstoot van de raket, onderzoekers (die vaak jaren wachten om een experiment de ruimte in te krijgen) op het gebrek aan wetenschappelijk nut. Isaacman en zijn crew zullen vooral veel uit het raam kijken.

"Het lijkt het nieuwe speeltje van de superrijken te gaan worden", zegt luchtvaarthistoricus Marc Dierikx, verbonden aan het Huygens Instituut van de KNAW. "De vraag is of we daar als samenleving iets bij te winnen hebben. Zo'n ruimtevlucht zal ongetwijfeld fascinerend en bijzonder zijn, maar wat hebben we eraan?"

Aan de andere kant: was er ook niet veel scepsis toen de eerste treinen gingen rijden in de 19de eeuw? En vliegen met de eerste passagiersvliegtuigen was zo'n 100 jaar geleden ook niet voor iedereen weggelegd. "Het kostte al gauw een jaarsalaris om van Amsterdam naar Londen te vliegen", weet Dierikx

Nu is het Netflix die de vlucht volgt, in die tijd waren het journalisten die werden meegevraagd. "Met als achterliggend doel de gedachte dat de krantenlezer zou zien wat dat vliegtuig voor hem in de toekomst zou kunnen gaan betekenen."

Hij verwacht van de passagiers van de Inspiration4-missie straks dezelfde soort euforische boodschappen als van die eerste luchtreizigers. "Zoals die van een journalist van de NRC in 1919 nadat hij een rondje boven Amsterdam had gevlogen: 'Dat ik vlieg is voor mij alles!'"

Mensen waren toen ook bezorgd over de veiligheid. En niet zonder reden. Dierikx: "Die eerste toestellen waren niet heel betrouwbaar. Er zijn er verschillende met passagiers en al boven de Noordzee verdwenen. Mensen waren vaak enorm opgelucht als ze weer op de grond stonden. Ik kan me voorstellen dat de ruimtetoeristen van vandaag dat gevoel delen. Bij een nieuw vervoermiddel dat we nog niet kennen is dat best wel een flinke drempel."

Van A naar A

Maar daar houdt de vergelijking wel op. Want de kritiek die er nu is op de buitenaardse pleziervluchten, klonk toen niet. "De vliegerij projecteerde rond 1920 een nieuw vervoersmiddel waarbij de wereld iets te winnen had. Namelijk het verkorten van de reistijden tussen internationale bestemmingen. Dat perspectief heeft de ruimtevaart helemaal niet. Ze gaan van A naar A."

Voor deze missie is dat nog zo, bevestigt ruimtevaartexpert Ronald Klompe, verbonden aan het ruimtevaartmuseum in de Aviodrome. "Dit is vooral de ultieme vorm van sight seeing. SpaceX heeft daarvoor zelfs het koppelingsmechaniek waarmee de capsule zich normaal aan het ISS vastmaakt, vervangen door een grote uitzichtkoepel."

Maar in de nabije toekomst moeten de toeristenvluchten wel degelijk een bestemming hebben. Allereerst het ruimtestation ISS, waar het bedrijf Axiom een speciale hotelmodule wil aankoppelen, maar daarna lonkt voor SpaceX en ook voor Bezos' Blue Origin de maan, verwacht Klompe. "Het is een kwestie van tijd voordat de eerste rijke passagier zo'n commerciële lander afhuurt om een privé-uitstapje te maken."