Salvadoranen kunnen betalen met bitcoin, 'we stappen in een achtbaan'

• Thom Opheikens

  redacteur Economie

Nog even en er is een land waar je overal in de winkel en zelfs je belasting met bitcoin kan betalen. Morgen heeft het Midden-Amerikaanse El Salvador de primeur. Het is een initiatief van de populistische en online zeer actieve president Nayib Bukele Ortez. Het plan draagt aanzienlijke risico's in zich en kan de al haperende economie verder in de problemen brengen. Tegelijkertijd zijn er praktische voordelen te bedenken als het goed uitpakt.

Het Internationaal Monetair Fonds, waar El Salvador van afhankelijk is, waarschuwde recent voor het gebruik van cryptovaluta als wettelijk betaalmiddel. Hoe meer bitcoin gebruikt wordt, hoe groter de economische en financiële risico's als de koers onderuit gaat. Het is zeer de vraag of El Salvador genoeg reserves heeft om zo'n scenario goed door te komen.

El Salvador is een van de armste landen van Latijns-Amerika. De eigen munt raakte door hoge inflatie in onbruik en is na 2001 volledig vervangen door de dollar als wettig betaalmiddel. Daar komt de bitcoin nu naast.

Naast de risico's die schommelingen van de bitcoinkoers met zich meebrengen, zijn er praktische voordelen te bedenken. "Voor twee dingen is bitcoin in de praktijk een oplossing", zegt oprichter Peter Slagter van het kennisplatform LekkerCryptisch. "Salvadoranen in het buitenland sturen veel geld naar huis. Western Union gebruikt ongunstige wisselkoersen, dus dat kost ze veel geld."

Naast de 6,5 miljoen mensen in El Salvador zelf, wonen er naar schatting ook nog 2,5 miljoen Salvadoranen in het buitenland. Met name vanuit de Verenigde Staten stuurden zij vorig jaar zes miljard dollar naar huis. Bijna een kwart van de totale economie die 26 miljard dollar groot is. Als Salvadoranen de paar procent aan kosten of commissie besparen, maakt dat een flink verschil.

Een ander winstpunt is dat een groot deel van de Salvadoranen wél een telefoon met camera, maar geen bankrekening heeft. Die camera is nodig om QR-codes te scannen. "70 procent bankiert niet", zegt Ralph Wessels, hoofd beleggingsstrategie bij ABN Amro. "Daarvoor kan het een opening zijn. Over het algemeen zie je dat als meer mensen bankieren, de welvaart toeneemt en er meer belastinginkomsten zijn."

Maar Wessels vraagt zich wel af of een digitale portemonnee met Bitcoin hiervoor de beste oplossing is. "Een stabiel prijsniveau is één van de meest belangrijke eigenschappen van geld. Vanzelfsprekend wil je niet dat je geld minder waard wordt, maar ook als de koers stijgt kan dat nadelig zijn", zegt Wessels. "Mensen gaan het dan oppotten. Geld moet uitgegeven worden, anders draait je economie niet door."

In El Salvador is nog lang niet iedereen overtuigd:

Slagter denkt dat protesten zoals hierboven te zien, deels komen doordat het erg snel gaat. "Er is onbegrip over hoe het werkt." Dat blijkt ook uit een rondvraag van persbureau Reuters in de hoofdstad San Salvador. Voorbijgangers bij een net geplaatste bitcoinautomaat zeggen dat niemand heeft uitgelegd hoe het werkt. Daarom wachten ze, in ieder geval voorlopig, even af. Uit een in juli afgenomen enquête bleek al dat drie op de vier Salvadoranen twijfels heeft bij het Bitcoinplan.

Die twijfels worden verder aangewakkerd door waarschuwingen, zoals die van het IMF, maar ook van economen uit het land zelf. "Met bitcoin als wettig betaalmiddel stappen we in een achtbaan", zegt oud-centrale bank directeur Carlos Acevedo in The Wall Street Journal.

Ook Ralph Wessels vraagt zich af of de maatregelen in het geval van tegenspoed afdoende zijn. "Er is een fonds van 150 miljoen euro, dat is peanuts in deze markt." Als Salvadoranen door koersdalingen het vertrouwen verliezen, is het goed denkbaar dat ze hun bitcoin weer willen inwisselen voor dollars. "Die moet je dan wel hebben."

El Salvador leende vorig jaar 400 miljoen dollar van het IMF. Op dit moment wordt onderhandeld over een nieuwe lening van meer dan een miljard. Het land heeft een begrotingstekort van zo'n 10 procent, een hoge staatsschuld en beperkt toegang tot internationale financiële markten.