Zorgen over opmars Taliban: 'Laat de Afghaanse vrouwen niet in de steek'

Door de opmars van de Taliban in Afghanistan nemen de zorgen van de internationale gemeenschap toe. VN-topman António Guterres heeft de Taliban opgeroepen om "het offensief onmiddellijk te stoppen en te goeder trouw te onderhandelen in het belang van Afghanistan en zijn bevolking". Tegelijkertijd leven veel Afghanen in angst.

De boodschap van Guterres was helder: "De macht grijpen door middel van militair geweld is een heilloze weg. Dat leidt alleen tot een langdurige burgeroorlog of een totaal geïsoleerd Afghanistan."

Jens Stoltenberg, secretaris-generaal van de NAVO, deelt de zorgen van Guterres en benadrukte gisteren dat de Afghaanse regering en diens veiligheidstroepen zoveel mogelijk gesteund zullen worden.

Hoe is het als de Taliban je stad aanvallen? Bekijk de video van Nieuwsuur:

Toch krijgen de Taliban een steeds groter deel van Afghanistan in handen. De Taliban zouden de provincie Logar hebben veroverd, ten zuiden van hoofdstad Kabul. Gisteren meldden plaatselijke overheidsfunctionarissen dat Kandahar veroverd was. Ook Lashkar Gah, de hoofdstad van de zuidelijke provincie Helmand, en Qala-e-Now, de hoofdstad van Badghis in het noordwesten van het land, zijn in handen van de Taliban.

Taliban in provinciehoofdsteden

In Lashkar Gah heeft het Afghaanse leger nog de controle over drie bases buiten de stad, terwijl de Talibanvlag inmiddels op overheidsgebouwen wappert. Chaghcharan in de centrale provincie Ghowr, zou ook zijn veroverd. Hetzelfde geldt voor Qalat in de zuidelijke provincie Zabul, waarmee 16 van de 34 provinciehoofdsteden onder controle van de Taliban zouden staan.

Hoofdstad Kabul is nog niet in handen van de Taliban. Patoni Isaaqzai Teichmann, een vrouwenrechtenactivist die woont in de Afghaanse hoofdstad, schetst de situatie daar nu. "Het is een heel ander Kabul dan normaal, heel chaotisch. Er zijn overal heel veel mensen op straat. Ik ging gisteren naar een park in de stad waar vluchtelingen uit andere steden nu bivakkeren. Het is rampzalig. Veel te veel mensen zonder eten of wat dan ook bij zich."

De activiste haalde de overheid over om de vluchtelingen niet in scholen onder te brengen, maar om ze een plek in moskeeën aan te bieden. "Moskeeën zullen tenminste gerespecteerd worden als het hier tot straatgevechten komt." Hoeveel vluchtelingen er zijn, kan ze niet zeggen. "Alleen al in het park bij mijn werk zitten er zo'n 600 vluchtelingen, en in een moskee verderop in de straat nog eens 400. In heel Kabul moeten het er heel veel zijn."

Visum regelen

Teichmann zit met haar hulporganisatie in het centrum van Kabul. "Vandaag heb ik met mijn collega's zoveel mogelijk spullen en eten verzameld en naar die mensen gebracht, vooral voor de vrouwen met baby's. Gisteren zijn twee baby's van enkele maanden oud gestorven. Moeders produceren geen melk meer, omdat ze zoveel stress hebben. We proberen die vrouwen te helpen."

Door de opmars van de Taliban neemt de angst toe, ook bij Teichmann. "We zijn heel bang, eerlijk gezegd, vooral wij vrouwen. Ik krijg elke dag telefoontjes van vrouwen in mijn netwerk die vragen wat ze moeten doen, waar ze heen kunnen om veilig te blijven. Omdat ik veel contacten heb met buitenlandse ambassades, denken ze dat ik een visum voor ze kan regelen. Als ze een visum kunnen krijgen om in het buitenland te studeren of onderzoek te doen, moeten ze dat vooral proberen nu. Maar de ambassades kunnen niet iedereen helpen."

Gisteren zei demissionair minister Bijleveld van Defensie dat de Nederlandse ambassade in Kabul zo lang mogelijk open zal blijven. Het ambassadepersoneel is ter plaatse onder meer nog nodig om de asielaanvragen van de Afghaanse tolken en ander lokaal personeel te kunnen afhandelen. "We doen ons best ze hier naartoe te halen met iedere vlucht die we kunnen vinden. Het gaat nog om enkele tientallen", zei de minister.

De Verenigde Staten hebben 3.000 militairen gestuurd naar de Kabul om de evacuatie van ambassadepersoneel en Afghaanse bondgenoten te organiseren. Teichmann wil zelf nog niet weg. "Ik blijf zo lang mogelijk hier. Ik kan deze vrouwen niet in de steek laten. Ze zijn doodsbang. In Kunduz kwamen de Taliban de stad binnen met een lijst van de vrouwen die daar zitten en in activistische organisaties werken; anti-Taliban bewegingen. Dat gebeurde ook in andere plekken die de Taliban veroverde de afgelopen dagen. Het is heel gevaarlijk als ze gepakt worden."

Om de vrouwen van Afghanistan nu aan hun lot over te laten, zou volgens Teichmann niet eerlijk zijn. "De wereld heeft deze vrouwen twintig jaar lang aangemoedigd om op te staan. Dat was goed. Het zou een ramp zijn om ze nu de rug toe te keren. De vrouwen hier zijn zo kwetsbaar. Ze hebben aan vrijheid kunnen ruiken. Ze zijn net gaan ontdekken wie ze zijn. Laat ze niet in de steek."