Duitse vrouw die na Auschwitz stem werd tegen racisme en antisemitisme overleden
In Hamburg is de in Duitsland bekende actievoerder tegen racisme en antisemitisme Esther Bejarano overleden. De 96-jarige Joodse vrouw overleefde twee concentratiekampen, waaronder Auschwitz. Na de oorlog emigreerde ze naar Israël, maar ze keerde in 1960 naar Duitsland terug.
"De prachtige Esther overtuigde ons met haar vitaliteit en haar ongelooflijke geschiedenis. We zullen haar stem missen", schrijft minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas op Twitter. Hij noemt haar een belangrijke stem in de strijd tegen racisme en antisemitisme.
Bejarano wordt in 1924 in Saarlouis geboren, een Duits stadje aan de grens met Frankrijk. Van het opkomend antisemitisme in Duitsland hebben zij en haar ouders in eerste instantie weinig last, omdat de deelstaat Saarland na de Eerste Wereldoorlog onder Frans gezag kwam te staan. Dat verandert als Saarland in 1935 met Duitsland wordt herenigd en met de rassenwetten van het Hitler-regime te maken krijgt.
Veel Joodse inwoners van Saarland vluchten naar het buitenland. Haar vader vond dat niet nodig, zei Bejarano vorig jaar tegen de Saarlandse omroep SR. "Mijn vader had in de Eerste Wereldoorlog voor Duitsland gevochten en was daardoor gehandicapt geraakt. Hij geloofde dat hem en zijn familie niets zou overkomen."
Auschwitz
Hij vergiste zich. In 1941 werden hij en zijn vrouw door de nazi's vermoord. Een jaar later wachtte Esthers zus Ruth hetzelfde lot. Esther moest eerst dwangarbeid verrichtten, maar werd in 1943 naar het vernietigingskamp Auschwitz overgebracht. Door stom toeval kreeg ze een plaats als accordeonist in het zogenoemde meisjesorkest .
"Steeds als er een trein met gevangenen aankwam, moesten we bij de poort staan en spelen", zei Bejarano tegen SR. "Die mensen hebben waarschijnlijk gedacht: waar muziek gemaakt wordt, kan het niet heel erg zijn." Maar daarna gingen de meeste gevangenen rechtstreeks naar de gaskamers.
Ravensbrück
Na een half jaar Auschwitz werd Bejarano naar het vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück overgeplaatst. Toen in 1945 de Russen naderden, dwongen de nazi's de gevangenen naar gebieden te lopen die verder van het front lagen. Tijdens deze 'dodenmarsen' wist ze met drie anderen te ontsnappen en in door de Amerikanen bevrijd gebied te komen.
Na de oorlog verhuisde Bejarano naar Israël, waar ze haar man leerde kennen. Ze trouwden en kregen twee kinderen. Haar man diende in het Israëlische leger tijdens de Suezcrisis van 1956.
Mede door die ervaring besloot het gezien Israël te verlaten. In 1960 vestigde Bejarano zich met haar gezin in Hamburg. Begin jaren 80 richtte ze met haar dochter en zoon een muziekgroep op die Joodse en antifascistische liederen ten gehore bracht. In 2012 bracht ze met de hiphopband Microphone Mafia uit Keulen een cd uit.
Ook schreef ze boeken en tot op het laatst bezocht Bejarano scholen, evenementen en manifestaties om over haar oorlogservaringen, racisme en antisemitisme te vertellen.
"Het is mijn wraak dat ik naar scholen ga en dat ik mensen vertel wat er toen gebeurd is. Zodat zoiets nooit meer kan gebeuren", zei ze vorig jaar in Aktuelle Stunde van de WDR.