Hoe een Syrische executievideo leidde naar het Zeeuwse Kapelle
Voor het eerst staat iemand in Nederland terecht voor een executie in Syrië. Een video daarvan werd op internet gezet. Vanaf vandaag wordt de zaak behandeld door de Haagse rechtbank.
De verdachte is een 49-jarige Syrische asielzoeker, die oorlogsmisdrijven zou hebben gepleegd in zijn geboorteland. Zijn arrestatie was een schok voor het Zeeuwse dorp Kapelle, waar de Syriër al een aantal jaar woonde met zijn vrouw en zeven kinderen. Hij stond er bekend als een vriendelijke man, die speelde bij de lokale voetbalclub en ook in het dorp naar de kerk ging.
Maar zijn verleden is volgens het Openbaar Ministerie behoorlijk grimmig. Voor zijn vlucht naar Nederland zou hij commandant zijn geweest bij de Syrische terreurbeweging Jabhat al-Nusra, een lokale afdeling van al-Qaida. Hij wordt verdacht van oorlogs- en terroristische misdrijven, waaronder een executie.
Die executie was in de zomer van 2012 en is in een video op YouTube gezet. Het slachtoffer is een gevangengenomen luitenant-kolonel van de Syrische luchtmacht. Ondanks zijn overgave werd de hoge militair meegevoerd naar de oever van de Eufraat en daar doodgeschoten.
In onderstaande video zie je een fragment van de video. Beelden van de executie laten we niet zien:
"Dit is het lot van iedere verrader, iedere moordenaar, iedere crimineel die onschuldige burgers doodt", is na de executie te horen in het filmpje op YouTube. "Hij bombardeerde huizen van burgers."
Opsporen van oorlogsmisdadigers
Het Nederlandse Openbaar Ministerie probeert sinds enkele jaren meer werk te maken van het opsporen van oorlogsmisdaden in Syrië. Daarover zijn afspraken gemaakt met andere Europese landen. Het moet leiden tot hogere straffen.
Maar concreet bewijsmateriaal vinden is vaak lastig, omdat onderzoek doen in Syrië onmogelijk is. Daarom blijft de verdenking nogal eens steken bij lidmaatschap van een terroristische organisatie.
Recent veroordeelde een Nederlandse rechter wel al twee mannen tot jarenlange gevangenisstraffen wegens het schoppen tegen en het poseren naast een lichaam. Ook dat waren bewezen oorlogsmisdrijven.
Actief als Abu Khuder
Nu dient dus voor het eerst een zaak rond een executie. Verdachte Ahmad al K. zou een leidende rol hebben gespeeld binnen de groep die de moord pleegde in het oosten van Syrië.
Vlak na de executie gaf hij een interview aan de Britse krant The Guardian. Daarin vertelde hij, zelf gewond door de kogel van een sluipschutter, hoe hij aanvankelijk vocht voor het Vrije Syrische Leger. Omdat hij vond dat deze rebellen te weinig uitrichtten tegen het regime van president Assad, stapte hij over naar Jabhat al-Nusra. De structuur en discipline die ontbrak bij het Vrije Syrische Leger, vond hij wel bij de religieuze strijders.
Onder de naam Abu Khuder werd hij commandant van een van hun bataljons. Hun expertise: zelf geknutselde explosieven en autobommen. In 2014 vluchtte hij naar Nederland, naar verluidt om een behandeling te kunnen krijgen voor zijn ongeneeslijk zieke dochter. Zo belandde hij met zijn gezin in Kapelle.
De Nederlandse politie kwam Abu Khuder op het spoor na een tip uit Duitsland. Daar liep een onderzoek naar andere leden van zijn bataljon. De Duitse politie beschikte over getuigenverklaringen tegen de verdachte, waar Nederland mee verder ging.
Undercoveragent ingezet
Een van de bijzonderheden aan het onderzoek is de inzet van een undercoveragent. Tegen die agent gaf Ahmad al K. toe dat hij in de executievideo te horen is. Stemonderzoek wees uit dat het inderdaad om de verdachte ging.
Inmiddels beschikt het Openbaar Ministerie ook over een tweede filmpje, waarop hij zelf te zien is. De video's worden later in het proces getoond in de rechtszaal.
Een andere bijzonderheid in de zaak is dat de rechtbank voor het eerst iemand heeft verhoord via WhatsApp. Het gaat om een getuige in Syrië, die anders niet te spreken was geweest.
'Ruilen voor broer'
Het onderzoek van het Team Internationale Misdrijven heeft volgens justitie geleid tot een ruime hoeveelheid bewijs tegen de vluchteling uit Kapelle. Het OM vermoedt dat Al K. met zijn slachtoffer onderhandelde over losgeld. In de video biedt de militair "15 miljoen" (nu omgerekend zo'n 10.000 euro), kennelijk voor zijn vrijlating. "Dat is geen bloeddruppel van de kinderen die vermoord zijn in Deir ez-Zor of Homs of Al Houla", antwoordde Al K., verwijzend naar plekken waar grote aantallen burgers om het leven zijn gekomen.
Al K. heeft zelf een ander verhaal. Hij zegt dat hij de executie juist probeerde te voorkomen. Abu Khuder stelt dat hij onderhandelde over zijn broer, die gevangen zat door het regime van Assad en in de gevangenis gemarteld zou worden. Het zou zijn bedoeling zijn geweest om de luitenant-kolonel te ruilen voor zijn broer. Dat lukte niet en daarom deed hij noodgedwongen mee aan het doodseskader.
Het interview in The Guardian was volgens hem grootspraak om ervoor te zorgen dat hij niet lastiggevallen zou worden door de jihadisten in zijn regio.
De rechtszaak wordt vanaf vandaag inhoudelijk behandeld door de rechtbank in Den Haag, die bevoegd is om internationale misdrijven te behandelen. De zitting is in een extra beveiligde zaal in Rotterdam. Een strafeis wordt begin juli verwacht.