Polen demonstreren tegen sluiting bruinkoolmijn, Tsjechië dreigt met dwangsom

"Vroeger pakte Moskou onze soevereiniteit af, vandaag is het Brussel. Handen af van de Turów-mijn!" Duizenden Poolse mijnwerkers protesteerden vandaag in Warschau tegen de geleidelijke sluiting van bruin- en steenkoolmijnen in het land. De demonstranten vrezen voor hun baan als gevolg van de energietransitie.

Polen, dat mede dankzij de afhankelijkheid van kolen de meest verontreinigde lucht van de Europese Unie heeft, wil voor 2050 alle steen- en bruinkoolmijnen sluiten. Daarover zijn vorig jaar afspraken gemaakt met de vakbonden; desondanks vrezen de arbeiders voor hun toekomst. "Tienduizenden banen staan op de tocht", zegt een vakbondsleider van Solidarnosc tegen persbureau AP.

De woede richt zich met name tegen de Europese instanties, onder meer vanwege een recente uitspraak van het Europees Hof van Justitie. Dat eiste vorige maand de onmiddellijke sluiting van de grote Turów-bruinkoolmijn in het zuidwesten van het land, in een zaak aangespannen door buurland Tsjechië.

De demonstranten trokken met protestvlaggen langs EU-kantoren in Warschau:

De Poolse regering heeft de vergunning voor de open bruinkoolmijn Turów juist recent met zes jaar verlengd. Sluiting van de mijn zou volgens verantwoordelijk minister Jaroslaw Gowin onmogelijk zijn, omdat Turów te cruciaal is voor het Poolse energiesysteem.

Polen is voor bijna 70 procent van z'n energieverbruik afhankelijk van de koolwinning. Nergens in de EU ligt dat percentage zo hoog.

Tsjechië ervaart luchtvervuiling en bodemverontreiniging van de Turów-mijn. Ook wordt er veel grondwater onttrokken uit Tsjechische grensgemeenten.

Gowin heeft "zeer intensieve diplomatieke overleggen" gevoerd met Tsjechië om de mijn open te kunnen houden. De Poolse premier Morawiecki stelt voor een groot scherm aan de Tsjechische grens te bouwen, zodat de milieuvervuiling beperkt zou worden. De onderhandelingen tussen de twee landen lopen nog.

Tsjechië eist miljoenen

Praag lijkt echter z'n geduld met de Poolse regering te verliezen. Gisteren kondigde de Tsjechische regering aan het Europees Hof van Justitie te vragen een dwangsom op te leggen aan Polen voor het openhouden van de Turów-mijn. Praag eist 5 miljoen euro per dag voor het negeren van de Europese uitspraak om de mijn te sluiten.

Vandaag maakte de Europese Commissie bekend Tsjechië te steunen in de zaak tegen Polen.

Het gaat om een zeer unieke zaak, zegt historicus Michiel Luining, die onderzoek doet naar de toepassing van Europees recht in Midden- en Oost-Europa. "Het zou voor het eerst zijn dat een EU-land een andere lidstaat aan het Europees recht houdt met behulp van dwangsommen."

Het is überhaupt pas acht keer eerder voorgekomen dat een lidstaat een poging heeft gedaan een ander land voor het EU-Hof van Justitie te slepen, benadrukt Luining. In slechts twee daarvan werd daadwerkelijk een uitspraak gedaan.

Soevereiniteit

De demonstranten in Warschau hebben geen boodschap aan de juridische twist met Tsjechië. Zij verwijten het land hypocrisie, omdat ook Tsjechië koolmijnen in dezelfde regio in gebruik heeft.

Daarnaast zou volgens Solidarnosc-voorman Gonerski buurland Duitsland de bouw van een kerncentrale willen tegenhouden, waardoor het voor Polen onmogelijk zou zijn te stoppen met de bruinkoolwinning. "We worden gedwongen onze soevereiniteit op te geven en voortaan dure energie te importeren uit Frankrijk en Duitsland."