Jeugd wil wraak na getuigenissen van gruwelijke verkrachtingen in Tigray

• Elles van Gelder

  correspondent Afrika

Een peuter hangt aan de rok van zijn moeder in het Ayder ziekenhuis in Mekelle, de grootste stad van de noordelijke Ethiopische deelstaat Tigray. Het jongetje wil zijn mama niet uit het oog verliezen. Er staat paniek in zijn ogen bij iedere stap die zijn moeder zet.

Zo schrikachtig was haar kind nooit. Totdat hij getuige was van hoe zij verkracht werd door twee Eritrese soldaten, vertelt zijn moeder Rose. "Hij probeerde een van de mannen nog van me af te duwen maar werd weggeslagen."

Rose zocht hulp in een kliniek naast het streekziekenhuis, voor slachtoffers van seksueel geweld. Daar schrijft verpleegster Mulu Mesfin haar getuigenis op. Sinds de oorlog ruim een half jaar geleden begon, zegt ze ruim vijfhonderd vrouwen te hebben gezien, de helft minderjarig en 95 procent verkracht door soldaten. "Het jongste slachtoffer was 4 jaar oud en de oudste een non van 80." De medische directeur van het ziekenhuis Kibrom Gebreslassie bevestigt dat aantal. De VN meldde vorige maand zich bewust te zijn van 500 zaken bij vijf gezondheidsinstellingen.

Voor de oorlog zag verpleegster Mulu ook verkrachte vrouwen, maar niets in vergelijking met nu, vertelt ze. Ook de gruwelijkheid van de verhalen grijpt haar aan. "Ik eet en slaap niet meer. Vaak gaat het om groepsverkrachting door soldaten. Veel vrouwen komen hier niet alleen met psychische schade maar hebben ook verwondingen of een soa opgelopen door de verkrachting." Een gynaecoloog van het ziekenhuis zegt al vrouwen te hebben behandeld waarbij plastic en spijkers in de vagina waren gestopt.

De vrouwen vertellen over hun ervaringen in deze video:

Door de verkrachtingen zijn ook het aantal abortussen in dit ziekenhuis gestegen, vertellen de medici. Daarvoor is ook Letai, van nog maar 19 jaar oud, in het ziekenhuis. Een arts onderzoekt haar buik. Letai zegt zwanger te zijn van een Ethiopische soldaat die haar huis binnendrong en haar verkrachtte toen ze alleen thuis was. "Hoe kan ik dit kind dat ik in me draag nu als het mijne zien?"

De getuigenissen die naar buiten komen van seksueel geweld door mannen in uniform zijn talrijk en vertellen veelal hetzelfde verhaal; van troepen die dorpen innemen, blijven hangen na gevechten, huizen plunderen, oogsten verbranden en zich de vrouwen toe-eigenen. Maar het gaat verder, denkt verpleegster Mulu. "Ze willen ons Tigreeërs vernietigen."

Doelgericht

Dat zegt ook medisch directeur Gebreslassie. In dit ziekenhuis denken ze dat verkrachting doelgericht wordt ingezet om de vrouwen van Tigray te breken, als deel van de strategie van de strijders. "Dit is systematisch en is etnische zuivering." De slachtoffers wijzen Ethiopische, maar vooral Eritrese soldaten aan als daders.

Er was een langlopende oorlog tussen Ethiopië en Eritrea die werd uitgevochten in deze grensregio. De Ethiopische premier Abiy sloot drie jaar geleden vrede met Eritrea. Nu vechten de Eritrese troepen aan zijn zijde mee tegen de troepen van de rebellen uit Tigray van de TPLF. Volgens Gebreslassie zouden Eritrese troepen uit haat burgerslachtoffers maken omdat ze nog een appeltje te schillen hebben met Tigray. Hij noemt de Eritrese militairen ongedisciplineerd en allesvernietigend.

In het parlement erkende de Ethiopische premier Abiy onlangs dat er wandaden zijn gepleegd in Tigray en dat degenen die vrouwen hebben verkracht en andere oorlogsmisdaden hebben begaan, verantwoordelijk worden gehouden. Vorige week meldde de openbaar aanklager in Ethiopië dat er drie Ethiopische soldaten veroordeeld zijn voor verkrachting tijdens dit conflict en dat er nog 25 zijn aangeklaagd voor verkrachting en seksueel misbruik. Wat de straffen waren, werd niet bekend gemaakt.

En hoewel geweld, door alle partijen, wordt erkend, zegt de regering ook dat het aantal slachtoffers wordt overdreven. De getuigenissen zouden deels gefabriceerd zijn door de TPLF, om de bevolking en de internationale gemeenschap op hun hand te krijgen.

"Wij zien hier toch echt veel verkrachte vrouwen en burgers die gewond zijn geraakt", zegt medisch directeur Gebreslassie als reactie op die beschuldiging. "En wat wij hier zien is waarschijnlijk nog maar het topje van de ijsberg. Veel slachtoffers kunnen nu niet naar ons komen. Wegen zijn afgesloten en het is soms te onveilig. En lokaal hulp zoeken is moeilijk. Een groot deel van de ziekenhuizen in Tigray is geplunderd en ziekenwagens zijn gestolen door Eritreeërs."

Letai gaat niet rustig afwachten. Na haar abortus wil ze mee gaan strijden met de rebellen. Iets wat de jonge vrouw zich voor haar verkrachting nooit had kunnen voorstellen, zegt ze. Ze was nog maagd en alleen maar gericht op haar schoolwerk. Maar nu is ze strijdlustig. "Ik wil wraak."

Ze is niet de enige. Het geweld op burgers zorgt ervoor dat steeds meer jongeren zich aan willen sluiten bij de oorlog van de 'oude' rebellen en dat dit conflict nieuwe diepe scheidslijnen creëert. "Toen Abiy aan de macht kwam geloofde ik in één Ethiopië", vertelt een twintiger in Mekelle. "Wij jongeren waren helemaal niet zo blij met de TPLF, want ze hebben niet genoeg gedaan voor onze regio. Maar nu ik hoor wat er gebeurt met onze zussen, vrouwen en moeders wil ik me verdedigen en voel ik me Tigreeër. Veel van mijn vrienden hebben de wapens al opgepakt."