Excuses minister Bijleveld voor informatieverzameling burgers door defensie
Demissionair minister Bijleveld biedt haar excuses aan aan burgers en politici van wie defensie ten onrechte gegevens heeft verzameld. "Dit had zo niet mogen gebeuren", zei zij in de Tweede Kamer.
Uit onderzoek van NRC eind vorig jaar bleek dat het Land Information Manoeuvre Centre (LIMC) van defensie, zonder medeweten van de minister, informatie over burgers en organisaties verzamelde die een bedreiging zouden kunnen vormen voor de aanpak van de coronacrisis. Bijleveld legde dit deel van de operatie in november stil.
De minister vond weinig begrip bij de Kamerleden voor het overtreden van de regels door defensie.
"Defensie is met 200 kilometer per uur uit de bocht gevlogen", zegt D66-Kamerlid Belhaj. Zij vindt het onbegrijpelijk dat maandenlang tientallen mensen met deze operatie zijn bezig geweest voordat de minister ingreep. "Dit was geen klein traininkje."
De VVD vindt dat defensie niet "op eigen houtje" rapporten over burgers mag schrijven en verspreiden. "Dit gaat helemaal niet over een gevechtsgebied of oorlogsgebied, maar over het op eigen bodem verzamelen van gegevens van burgers", zegt Kamerlid Van Wijngaarden.
Ook de eigen partij van minister Bijleveld, het CDA, spreekt van schandalige fouten.
Jensen en 'gele hesjes'
De militairen verdiepten zich in het gedrag van maatschappelijke groepen als Viruswaarheid, de 'gele hesjes' en de website van oud-talkshowhost Robert Jensen. Ook distributiepunten van de papieren uitgave van De Andere Krant en branden in 5G-zendmasten werden in kaart gebracht.
PVV-Kamerlid Fritsma: "En het ging bijvoorbeeld ook over mijn partijleider. Ik verwacht van de minister wel een klein woord van excuus. Ze hoeft niet iedereen bij naam te noemen want dan zitten we hier nog wel even."
Geen van de partijen in de Tweede Kamer twijfelt aan de goede bedoelingen van defensie en de medewerkers bij hun operaties in de coronacrisis. Maar het verzamelen van informatie over burgers zonder juridische of democratische basis kan echt niet, zeggen ze.
"Het kan in bepaalde gevallen best gerechtvaardigd zijn om mensen in de gaten te houden. Daarom zijn daar ook speciale diensten voor en is er wetgeving en toezicht", zegt FvD-Kamerlid Van Meijeren. "Maar hier werden alleen mensen bespioneerd met een andere mening dan de overheidspropaganda."
Bijleveld bestrijdt dat het om spioneren ging. De minister vroeg begrip voor het feit dat defensie gewend is informatie te verzamelen over dreigingen die operaties in gevaar kunnen brengen. Zij noemt dat 'beeldopbouw'. "In dit geval ging het bijvoorbeeld om het 'debunken' van valse informatie over de coronapandemie", zei zij. "Maar het had zo niet gemogen."
Vijand
SP-Kamerlid Leijten en D66-Kamerlid Belhaj vinden dat Bijleveld niet genoeg informatie naar de Kamer heeft gestuurd over hoe de besluitvorming over deze operatie is gelopen. Zij zijn bang dat als dit niet duidelijk wordt, het een volgende keer weer kan gebeuren.
"Het leger is ingezet alsof de eigen bevolking de vijand is, maar wie is hier nu eigenlijk de vijand?", zei Leijten.
De Kamer diende verschillende moties in waarin wordt uitgesproken dat dit nooit meer mag gebeuren. Daar is Bijleveld het mee eens. Ook moet er een onafhankelijk onderzoek komen naar de gang van zaken. Een onderzoek van defensie zelf loopt al.
