Rechters kritisch over inloopkamers: 'Zaken worden afgeraffeld'

Meerdere rechters hebben stevige kritiek op de manier waarop rechtbanken proberen achterstanden in te lopen. Voor standaardzaken die tot nu toe te lang bleven liggen, is de zogenoemde inloopkamer bedacht als oplossing. Maar zaken die daar online en in bulk worden verwerkt, worden "afgeraffeld", zeggen rechters tegen Trouw.

In 30 procent van de hogerberoepszaken wachten partijen te lang op een uitspraak. De hoge werkdruk en achterstanden zijn door de coronacrisis nog verder toegenomen. Om die achterstanden vlot in te kunnen lopen, is afgelopen maart de 'inloopkamer' van start gegaan.

Die bestaat uit een team van rechters en juridisch medewerkers in opleiding, die in het gehele land helpen bij het wegwerken van achterstanden in bijvoorbeeld zaken die gaan over alimentatie, incasso, echtscheidingen en arbeidsongeschiktheid.

Ondanks bezwaren van de vakvereniging voor rechters en de centrale ondernemingsraad van de Nederlandse Rechtspraak heeft de Raad voor de rechtspraak het experiment met de inloopkamers doorgezet.

Vertrouwen

In een reactie aan de NOS stelt de raad dat daarvoor is gekozen, omdat "er een grote urgentie wordt gevoeld om er voor te zorgen dat rechtszaken niet te lang op de plank blijven liggen", zegt een woordvoerder.

Het maatschappelijk belang telt daarbij zwaar: "Rechtzoekenden kunnen vaak pas verder met hun leven na de uitspraak van de rechter. Daarnaast is een tijdige afhandeling van zaken belangrijk voor de impact van een rechterlijke uitspraak en daarmee van onmiskenbaar belang voor het vertrouwen in de rechtspraak en daarmee de rechtsstaat."

Gevolgen kwaliteit

De ondernemingsraad vreest dat de hoge productiesnelheid van het inloopteam gevolgen heeft voor de kwaliteit en mogelijk leidt tot tunnelvisie.

Zaken waarvan de zitting al heeft plaatsgevonden, worden ook aan de inloopkamer overgedragen. Onervaren juridisch medewerkers moeten vervolgens een vonnis schrijven op basis van de aantekeningen van de rechter, zegt de ondernemingsraad.

"De veiligheidsrem is dat er rechters aan het stuur zitten. Zij hebben uiteindelijk altijd de macht om te zeggen: 'Nee, dit neem ik niet voor mijn rekening'", zegt Henk Naves, voorzitter van de Raad voor de rechtspraak. "Als een rechter vindt dat er een fysieke zitting moet komen, dan gebeurt dat."

Online zittingen

Ook online zittingen, volgens de raad een "belangrijk onderdeel van efficiënter werken", zijn volgens rechters "onwenselijk voor een goede rechtspleging".

Maar omwille van de tijd zal een rechter van een inloopkamer er niet snel voor kiezen een fysieke zitting te houden, meent rechter Jan Bram de Groot. "Het gaat niet werken als ik voor een zitting naar Amsterdam moet reizen. Digitale zittingen zijn essentieel om op deze manier achterstanden in te lopen."

Alle betrokken partijen beamen dat de achterstanden zeker moeten worden aangepakt, maar "dat moet niet ten koste gaan van de kwaliteit van de Nederlandse rechtspraak".

"Niets doen is geen optie meer", aldus Naves.

200 rechters te weinig

De rechtspraak kampt met een structureel tekort van 150 miljoen euro en 200 rechters, schreef Naves afgelopen maand aan de informateur van het toekomstige kabinet. Eerdere initiatieven om die tekorten op te lossen, mislukten.

Demissionair minister Dekker (Rechtsbescherming) zegde Naves twee jaar geleden 95 miljoen euro toe, maar wel met de eis dat de achterstanden binnen drie jaar zouden zijn weggewerkt. Volgens veel rechters was dat een onmogelijke eis.

Naves heeft er, ondanks de kritiek van de rechters, vertrouwen in dat de inloopkamer een bijdrage kan leveren aan het wegwerken van de achterstanden. "Daarnaast zijn er wel extra investeringen nodig om echt álle achterstanden weg te kunnen werken."