Rechter bepaalt vandaag of Shell zijn koers moet wijzigen
De rechtbank in Den Haag doet vanmiddag uitspraak in de zaak die Milieudefensie heeft aangespannen tegen Shell. Milieudefensie vindt dat Shell te weinig doet tegen wat het "gevaarlijke klimaatverandering" noemt. Het bedrijf heeft een hoge CO2-uitstoot en doet te weinig om die te laten dalen, vindt de milieuorganisatie.
Bij de rechtszaak hebben zich ook zes andere organisaties aangesloten, zoals Greenpeace, Fossielvrij NL en de Waddenvereniging. Ook 17.000 burgers ondersteunen de zaak. Bij de behandeling in december hebben Shell en Milieudefensie gedurende vier dagen hun standpunt kunnen onderbouwen.
De uitspraak van de rechter is vanmiddag om 15.00 uur en is live te volgen via NPO Nieuws. Hieronder beantwoorden we vijf vragen over de klimaatzaak tegen Shell.
1. Waarom voert Milieudefensie deze rechtszaak tegen Shell?
Milieudefensie vindt dat Shell zich net als overheden dient te houden aan het Klimaatakkoord van Parijs en daarom z'n uitstoot sneller terug moet brengen dan het bedrijf van plan is. De milieuorganisatie wijst erop dat het in Nederland verboden is om een groot gevaar te veroorzaken, als er maatregelen genomen kunnen worden om dat gevaar te voorkomen. Shell weet al sinds de jaren 60 dat klimaatverandering gevaarlijk is, dus Shell overtreedt de wet, vindt Milieudefensie.
Bovendien is het beleid van Shell een bedreiging voor de mensenrechten, betoogt Milieudefensie. Het recht op leven en een gezond gezinsleven worden direct bedreigd door de uitstoot van Shell, voert de organisatie aan. Shell investeert daarnaast nog altijd veel meer in fossiele dan in duurzame energie. Daar komt bij dat de uitstoot van Shell en zijn producten 1,6 miljard ton CO2 per jaar bedraagt, ongeveer 3 procent van alle CO2-uitstoot wereldwijd. Dit is negen keer zoveel als de totale uitstoot van Nederland, zegt Milieudefensie.
2. Wat is het verweer van Shell?
Shell zegt zich wel degelijk aan het Klimaatakkoord van Parijs te willen houden. Rechtszaken dragen alleen niet bij aan de oplossing voor het klimaatprobleem. Geen enkel bedrijf kan in z'n eentje de energietransitie laten slagen, ook Shell niet, aldus het bedrijf.
De wereld heeft echt nog wel een tijdje fossiele energie nodig. En als Shell die niet levert, dan doet een ander bedrijf dat wel, is de redenering. Overheden zoals de Nederlandse zijn volop bezig met het ontwikkelen van beleid voor het klimaatprobleem, zegt Shell. Het kan niet de bedoeling zijn om één bedrijf al te veroordelen, terwijl overheden hier nog mee bezig zijn.
Bovendien, Shell neemt al maatregelen. Niet alleen werkt het bedrijf aan het terugdringen van z'n eigen uitstoot, maar ook aan die van z'n klanten. Om dat laatste te bereiken, investeert Shell bijvoorbeeld in waterstof, biobrandstoffen en windmolens. Daarnaast wijst Shell erop niet aan tafel te hebben gezeten toen het Klimaatakkoord van Parijs werd gesloten, maar dat dit een afspraak is tussen landen.
3. Wat hoopt Milieudefensie met de rechtszaak te bereiken?
De milieuorganisatie stelt dat Shell alleen een doelstelling heeft voor een relatieve daling van de uitstoot. Dat kan betekenen dat de werkelijke uitstoot helemaal niet hoeft te dalen, mits er voldoende groene investeringen tegenover staan. Daarom wil Milieudefensie via de rechter bereiken dat Shell toewerkt naar een absolute daling van z'n uitstoot van 45 procent in 2030 (ten opzichte van 2019).
4. Waarom is er wereldwijd aandacht voor deze zaak?
Een eventuele veroordeling kan ertoe leiden dat ook andere fossiele bedrijven, of andere bedrijven met een hoge CO2-uitstoot, het risico lopen om voor de rechter te worden gedaagd. Daartoe zullen milieuorganisaties, bedrijven en juristen in andere landen de uitspraak bestuderen en wellicht voortborduren op de argumentatie zoals die door de Nederlandse rechter is verwoord.
5. Zijn er eerder vergelijkbare rechtszaken gevoerd?
Er zijn wereldwijd al veel rechtszaken over het klimaat gevoerd. De bekendste is de zaak die Urgenda uiteindelijk bij de Hoge Raad heeft gewonnen. Maar de meeste rechtszaken waren net als de Urgenda-zaak gericht tegen overheden. Het zijn immers landelijke overheden die in 2015 het Klimaatakkoord van Parijs hebben gesloten.
Rechtszaken die een koerswijziging eisen van grote oliebedrijven, zoals die van vandaag tegen Shell, zijn er volgens Milieudefensie niet eerder geweest.