Portugal organiseert 'sociale EU-top', maar Rutte en Merkel blijven weg

Europese leiders komen vandaag en morgen bij elkaar in de Portugese stad Porto. Het moet een 'sociale' top worden, waarop zaken als een Europees minimumloon en armoedebestrijding aan de orde komen.

Het is de eerste fysieke EU-top in maanden, maar niet alle regeringsleiders zijn aanwezig. Tot teleurstelling van Portugal wonen onder anderen premier Rutte en de Duitse bondskanselier Angela Merkel de top digitaal bij.

Er staan belangrijke thema's op de agenda voor de Portugese premier Antonio Costa. Portugal werd flink getroffen door de laatste financiële crisis. Om aanspraak te maken op de miljarden van de EU moest het land flink bezuinigen. De centrum-linkse regering van Costa gooide het roer om besloot na jaren van bezuinigingen geld te steken in een socialer beleid.

Matosinhos

Het minimumloon ging flink omhoog en er kwam een beleid om de werkloosheid te bestrijden. De kuststad Matosinhos, een voorstad van Porto waar de Europese socialisten bijeenkomen, is volgens Portugal het voorbeeld van hoe het moet.

Volgens burgemeester Luísa Salgueiro is de stad opgebloeid door het sociale beleid. Het is volgens haar belangrijk dat andere Europese landen juist nu ook socialer worden. "We kunnen het niet hebben over onze collectieve vooruitgang als we het niet over de sociale rechten hebben. We kunnen niemand achterlaten."

Toch zijn er volgens economen ook kanttekeningen te plaatsen bij het beleid van Portugal. Volgens professor Catherine Moury van de universiteit in Lissabon klopt het dat Portugal sneller uit de crisis is gekomen dan landen als Griekenland en Italië. Maar het beleid van premier Costa is niet gratis. "Ambtenaren mochten voortaan 35 uur per week werken, maar er kwam niet meer ambtenaren bij."

Te weinig ziekenhuispersoneel

Dat was na de corona-uitbraak flink te merken in de publieke ziekenhuizen. Door het grote personeelstekort zijn er lange wachtlijsten ontstaan voor de publieke ziekenhuizen. Ook is er volgens Moury in geen jaren geld geïnvesteerd in grote infrastructurele projecten. "Het is een probleem dat je niet ziet op de korte termijn, maar zeker wel gaat merken op de lange termijn."

Vanavond en morgen bespreken de Europese regeringsleiders hun sociale ambities. Linkse partijen in het Europees Parlement hopen dat er Europees sociaal beleid komt, met onder andere een Europees minimumloon. De kans dat dat er gaat komen is heel klein. De meeste landen willen zelf hun sociale beleid zelf blijven bepalen.