West-Brabant wil maatregelen tegen mogelijke toename aantal treinen met giftige stoffen

Gemeenten in West-Brabant maken zich grote zorgen over de mogelijke explosieve groei van het aantal treinen dat is geladen met lpg, pentaan en andere giftige stoffen . "Onacceptabel", zegt burgemeester Bernd Roks van de gemeente Halderberge. Hij wil dit onderwerp zo snel mogelijk op de agenda bij de kabinetsformatie.

Vorig jaar reden er ruim 8000 ketelwagons met giftige stoffen over de West-Brabantse spoorlijn, de verbinding tussen Rotterdam en België. De komende jaren mag dit aantal gestaag oplopen, naar bijna 40.000 in 2030. "Daar maak ik mij grote zorgen over", aldus Roks tegen Omroep Brabant.

Volgens spoorbeheerder ProRail is nog zeer de vraag of het aantal van 40.000 ketelwagons gehaald gaat worden. "De afgelopen jaren bleef het aantal goederentreinen met gevaarlijke stoffen stabiel rond 8000 wagons. De prognose die wordt genoemd, is hoogst onzeker", zegt een woordvoerder. "Dit is afhankelijk van heel veel internationale factoren." Het getal is volgens hem bedoeld als scenario om rekening mee te houden bij nieuwbouwplannen in de buurt van het spoor.

In de ketelwagons worden doorgaans hoog explosieve en zwaar giftige vloeistoffen vervoerd zoals lpg, pentaan en acrylnitril. Ze rijden op sommige trajecten op nog geen 25 meter afstand van de huizen. "Als je ziet wat hier allemaal voorbij komt, schrik je daar weleens van. Dat risico wordt ook nog eens verviervoudigd. Er wordt dan gezegd: 'gaat u maar rustig slapen want er is niks aan de hand'. Daar zet ik mijn vraagtekens bij", zegt Roks.

De treinen zoals ze door de kernen van Zevenbergen, Oudenbosch en Roosendaal rijden, brengen niet alleen veiligheidsrisico's met zich mee. Ze bedreigen volgens de gemeenten ook de leefbaarheid.

Burgemeester Roks: "West-Brabant zit op slot. Het rijk wil graag dat wij onze verantwoordelijkheid nemen en huizen bouwen voor onze inwoners, maar we worden daarin belemmerd. Men kiest voor het goederenspoor en ze ontnemen ons daarmee de kans om uit te breiden."

Hans de Boer woont in Oudenbosch op een steenworp afstand van de spoorlijn. "Mensen denken dat het allemaal wel goed gaat met die treinen, maar ik heb in België gezien hoe het misging. Dat kan hier ook gebeuren. Er kan een wissel verkeerd staan of een stuk rails wegbreken. Dat is niet te voorkomen of te voorspellen. Als het misgaat, vallen er honderden doden - van wie de helft nooit meer terug te vinden is."

"Mensen beseffen niet dat we hier in een levensgevaarlijk gebied wonen", zegt ook Gabriël van der Heijde uit Oudenbosch. Hij is voorzitter van de Vereniging Alternatief Goederenspoor. Vanuit zijn keuken kan hij de treinen bijna aanraken. "Je moet dit niet willen. De overheid moet ons beschermen."

In 1989 kroop Oudenbosch al eens door het oog van de naald. Bij de Industrieweg ontspoorde destijds een fosfortrein. "Die is gelukkig niet ontploft. Als dat wel was gebeurd, dan zou de achterliggende wijk een krater zijn geweest", stelt Van der Heijde.

Hoogleraar Besturen van Veiligheid Ira Helsloot van de Radboud Universiteit in Nijmegen deelt de zorgen van de West-Brabantse gemeenten. Volgens hem zijn de omwonenden zich amper bewust van de gevaren van de goederentreinen die dagelijks voorbijkomen. Ze maken zich eerder druk om geluidsoverlast en trillingen.

"Wanneer zo'n lpg-tankwagon ontploft, kun je ervan uitgaan dat niemand die buiten is in een straal van enkele honderden meters, dat overleeft. We hebben buiten Nederland zulke ongelukken gehad met een enorme ravage en honderden doden als gevolg."

Helsloot vindt dat er evacuatieoefeningen moeten komen voor mensen die in de buurt van een spoorlijn wonen. Alleen op die manier kunnen omwonenden zich goed voorbereiden op een ramp. "Het is merkwaardig dat hulpverleners wel oefenen met rampenplannen, maar omwonenden niet. Daar is echt nog een slag te slaan."

De Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant zegt in het verleden samen met de gemeente Halderberge wel 'oefeningen op papier' te hebben gehouden. Daarbij werd een ramp 'nagespeeld'. Maar volgens Harry Killaars, adviseur gevaarlijke stoffen van de veiligheidsregio, zou het goed zou zijn om na de coronatijd "eens een wijkje te ontruimen".

"Uit onderzoek van TNO blijkt dat door een aantal kleine tips mensen een betere overlevingskans hebben. Wanneer mensen weten wat hun kansen zijn, worden ze alerter en zijn ze beter voorbereid bij dit soort ongelukken. Het is ook goed voor de bewustwording en om onrustgevoelens weg te nemen", legt Killaars uit.

Leuk voor de bühne

Het Rijk heeft onlangs 5 miljoen euro uitgetrokken om het spoorvervoer in West-Brabant veiliger te maken. Er worden nu maatregelen genomen om te voorkomen dat vloeistoffen bij een ongeluk bij woningen of in oppervlaktewater terecht komen. Ook worden extra noodtoegangen naar het spoor aangelegd.

"Dat zijn kortetermijnoplossingen waar we niks aan hebben. Dat is leuk voor de bühne. Op de lange termijn lost het niks op", reageert burgemeester Roks. Dat geldt volgens hem ook voor rampenoefeningen. "Oefenen is altijd goed, maar het is ook symptoombestrijding. Het gaat om de langetermijnoplossing."

Roks denkt daarbij aan een nieuwe ondergrondse goederenspoorlijn tussen Rotterdam en Antwerpen, buiten het bebouwde gebied. Een duur alternatief dat naar schatting zo'n vier miljard euro zou kosten. "Maar zet die kosten eens af tegen de meerwaarde van de huizen die we nu niet kunnen bouwen voor de toekomstige ontwikkeling van Roosendaal, Halderberge en Moerdijk", stelt Roks daartegenover.

"Het gaat om een investering van vier miljard euro voor een periode van honderd jaar", relativeert bewoner Gabriël van der Heijde. "Als er nu een beslissing wordt genomen, zijn de plannen over vijftien jaar uitgevoerd en kunnen de generaties na ons zich weer veilig voelen."