Praten over seks, politiek en andere taboes: Arabieren voelen zich vrij op Clubhouse

• Daisy Mohr

  Correspondent Midden-Oosten

In een regio waar de vrijheid van meningsuiting ver te zoeken is, slaat Clubhouse enorm aan. Het nieuwe platform staat in veel Arabische landen bovenaan de lijst van meest gedownloade apps. "Mensen snakken ernaar openhartig te kunnen praten", zegt Ayman Mhanna, directeur van de Samir Kassir stichting in Beiroet. "We leven in een regio waar censuur de norm is en vrijheid van meningsuiting een uitzondering."

Vooral in de Golfstaten, Egypte en Irak is Clubhouse razend populair. De gesprekken gaan over alledaagse dingen als shoarma en huisdieren, maar ook zijn er openhartige debatten over controversiële onderwerpen als feminisme, seks, polygamie, politiek en andere thema's die taboe zijn.

In Oman en Jordanië is Clubhouse inmiddels verboden; in andere landen doen politici mee om er ook een beetje bij te horen.

Veilig?

Gebruikers worden aangemoedigd hun echte naam te gebruiken en een profielfoto van zichzelf te plaatsen. De spontane discussies in chatruimtes worden gemodereerd door een host en voelen vaak intiem. Deelnemers - soms tientallen, soms wel duizenden - kunnen luisteren of meepraten. Bij Clubhouse gaat het om het gesproken woord in een sfeer die vertrouwelijk aanvoelt. Maar is dat veilige gevoel schijn?

"De twijfelachtige veiligheids- en privacysettings zijn zeker een zorg", zegt Mhanna. "Mensen die vrijuit praten lopen het risico geïdentificeerd te worden." Zijn stichting strijdt voor meer vrijheid van meningsuiting in de regio. "Vergeet niet, dit is nog altijd de slechtste regio ter wereld als het gaat om vrijheid van meningsuiting."

De Egyptische staatstelevisie claimde onlangs dat Clubhouse een plek is waar 'terroristische cellen' actief zijn. Omdat het alleen voor mensen met een iPhone toegankelijk is en niet elke Egyptenaar die kan betalen, is het een selecte groep gebruikers.

Danser en choreograaf Hazem Header voelde zich tot nu toe vooral vrij tijdens het dansen. Maar sinds hij op Clubhouse zit, ontmoet hij veel mensen met eenzelfde mindset.

Clubhouse geeft hem de kans even adem te halen en vrijuit te praten, zegt hij:

In Saudi-Arabië heeft vrijwel iedereen een iPhone en is Clubhouse de populairste app in de store. "De eerste weken zat ik minstens vijf uur per dag op Clubhouse", vertelt Basma El Khereiji vanuit Jeddah. Ze heeft meer dan 6000 volgers. "Ik wilde alles weten over dit nieuwe platform. Het was verfrissend omdat het zo spontaan is."

Het is voor de jonge zakenvrouw een de manier om nieuwe mensen te ontmoeten. "In deze samenleving is het niet gebruikelijk zomaar vreemden aan te spreken voor een goed gesprek. Nu kan je ongedwongen en open van gedachten wisselen."

Alleen als je een uitnodiging krijgt van iemand die al lid is, kun je je aanmelden. Dat gevoel van exclusiviteit spreekt veel mensen aan. Toen Ahmed Al Mujadadi zich verveelde tijdens de zoveelste Saudische coronalockdown, besloot hij een uitnodiging aan te nemen. Binnen de kortste keren was hij verslaafd. "Toen ik op een dag twaalf uur op Clubhouse zat, dacht ik wel: misschien heb ik een probleem. Maar er waren zoveel interessante gesprekken. Ik ben dol op podcasts en dit is een soort interactieve podcast waar je zelf aan mee kan doen."

Het confronterende element leek hem interessant. "Mijn vrienden en ik denken allemaal vrijwel hetzelfde. Clubhouse geeft de mogelijkheid met allerlei verschillende soorten mensen van gedachten te wisselen."

'Voorzichtiger geworden'

Hij merkt wel op dat mensen in het begin opener waren dan nu. "Het internet blijft het internet. Ik hoor wel vaker dat iemand met een controversiële mening een audio-opname van zijn verhaal later terug vindt op Twitter. Mensen zijn daardoor voorzichtiger geworden."

Er zijn vaak debatten over wat het betekent om een Saudiër te zijn. "Gesprekken over identiteit, cultuur, de generatiekloof. Er zijn chatruimtes die gaan over religie en politiek. Misschien zijn dat taboe onderwerpen maar mensen praten er makkelijk en open over zonder dat het problemen oplevert."

Of dat ook zo blijft, is nog maar de vraag. Mhanna in het Libanese Beiroet zegt: "Er is zeker het risico dat mensen rode lijnen overschrijden, mogelijk met juridische stappen als gevolg. Als dat inderdaad gebeurt, zal er een serieus gesprek met Clubhouse gevoerd moeten worden over de veiligheidssettings."

Over het verbieden van Clubhouse door overheden maak hij zich minder zorgen. "Ook dan zullen mensen altijd een manier vinden dat te omzeilen en toch deel te nemen."