Kandidaten klaar met toelichting, Kamer gaat stemmen over voorzitterschap

Kandidaat-Kamervoorzitter Bergkamp ontkent met grote stelligheid dat tussen VVD en D66 afspraken zijn gemaakt over het voorzitterschap. Net als zijn partijleider Wilders gisteren liet PVV-woordvoerder Markuszower zich in het Kamerdebat kritisch uit over de opmerking van D66-leider Kaag tegen VVD-voorman Rutte over de kandidatuur van Bergkamp: "Bergkamp heeft zich pas gekandideerd nadat Kaag en Rutte erover hadden overlegd", zei hij.

Markuszower suggereerde dat D66 een gunst van de VVD wilde om zo de sfeer in de formatie te verbeteren. De PVV'er sprak van een machinatie die de democratie uitholt.

VVD-woordvoerster De Vries en haar CDA-collega Kuik zeiden dat er geen sprake is van afspraken. Volgens hen gaat het bij deze verkiezingen om een individuele keuze en bepalen Kamerleden van VVD en CDA na het debat op wie ze stemmen. Bergkamp zelf noemde het een goed gebruik om elkaar te informeren. "Niet meer of minder." Ze zei dat ze graag op eigen kracht voorzitter wil worden.

De Tweede Kamer heeft sinds vanochtend over de verkiezing van een nieuwe voorzitter gedebatteerd. Kamerleden van alle fracties konden vragen stellen aan de drie kandidaten, huidig voorzitter Arib (PvdA) en haar concurrenten Bergkamp (D66) en Bosma (PVV). Daarna volgt de stemming, mogelijk in meerdere ronden.

Ook Arib zei dat het Kamervoorzitterschap nooit onderdeel mag zijn van onderhandelingen in de formatie. Ze benadrukte dat ze met niemand heeft gebeld: "Ik heb het altijd op eigen kracht gedaan, soms tegen het advies van mijn eigen fractie in."

Ze heeft zich weer kandidaat gesteld omdat er weinig lang zittende Kamerleden zijn. Arib zit zelf, met een korte onderbreking, al sinds 1998 in de Kamer. "Het collectief geheugen is er niet op vooruitgegaan. Ik voel het als een opdracht om mijn ervaring in te zetten voor de nieuwe Kamer."

Op vragen daarover noemde Arib een RTL-artikel uit februari waarin anonieme Kamerleden kritiek op haar uitten "een verschrikkelijk stuk". Ze benadrukte het belang van een veilige omgeving, ook voor haar. Ze zei dat ze opkomt voor de Kamer en dat ze bijvoorbeeld rond de verhuizing tegen dingen heeft geprotesteerd: "Alleen als er klappen vallen, vangt de voorzitter ze op."

Bergkamp verbinder

Bergkamp omschreef zichzelf als iemand die benadrukt wat mensen verbindt en die oog heeft voor minderheden. Ook is ze naar eigen zeggen vasthoudend. Ze benadrukte dat ze, ook voor ze in de Kamer kwam. vaak vergaderingen heeft voorgezeten. "En de Kamervoorzitter is Champions League."

Bosma zei dat de Kamer vorige week een "deep shit-moment" heeft gehad. Volgens hem is de Kamer nooit eerder zo geconfronteerd met haar eigen machteloosheid als in het debat over de formatie. Hij verwees naar de inmiddels beruchte passage in de notities van verkenner Ollongren over CDA-Kamerlid Omtzigt ("functie elders") en noemde dat een vernedering van de Kamer. Bosma vindt dat de Kamer te vaak met een kluitje in het riet wordt gestuurd en dat die ontwikkeling al jaren aan de gang is.

'Bosma geen voorzitter'

Denk-Kamerlid Van Baarle zei dat Bosma geen voorzitter kan worden, omdat hij "stelselmatig mensen met een migratie-achtergrond uitsluit". Volgens hem kan Bosma niet op een geloofwaardige manier een staatshoofd van een islamitisch land ontvangen. Volt-voorman Dassen en Bij1-leider Simons uitten zich op een soortgelijke manier.

Van Baarle wees er ook op dat de PVV voor het afnemen van het kiesrecht voor mensen met een dubbele nationaliteit is. Ook D66-Kamerlid Sneller benadrukte dat.

Bosma antwoordde daarop dat hij een onpartijdig voorzitter is en dat hij besluiten uitvoert die de Kamer neemt, ook als hij het er niet mee eens. Als voorbeeld gaf hij dat als de meerderheid een moskee zou willen in het Kamergebouw, hij ervoor zal zorgen dat die er komt. "Desnoods ga ik hem nog openen ook."

In het debat ging het ook om een andere reden nog over dubbele nationaliteit. PVV-woordvoerder Markuszower zei ook dat Arib het voorzitterschap "geweldig" heeft gedaan, maar dat de PVV één formeel bezwaar tegen Arib heeft: haar dubbele nationaliteit.

Dualisme

Bijna alle Kamerleden wezen erop dat de informatie van het kabinet aan de Kamer moet worden verbeterd en dat er meer dualisme moet komen (een duidelijke scheiding tussen de regering die regeert en het parlement dat controleert).

Daarbij zou met name aandacht moeten worden besteed aan de oppositie. Alle drie kandidaten zeiden dat ze willen doen wat mogelijk is, maar dat ze op veel punten ook afhankelijk zijn van wat de Kamer wil.