Voor het eerst foto's opgedoken van kamp Vught tijdens Tweede Wereldoorlog
Het Nationaal Monument Kamp Vught heeft de hand weten te leggen op drie bijzondere foto's waarop een transport van Joodse gevangenen vanaf station Vught te zien is. Wat deze vondst extra bijzonder maakt is dat er tot nu toe geen foto's zijn van het kamp tijdens de oorlog en ook niet van gevangenen bij hun vertrek van het station.
Op de foto's zijn mensen te zien die aan het wachten zijn op hun trein: zieken, ouderen en jonge mensen. Soms met een Jodenster. Op een derde foto is een berg bagage te zien.
De foto's zijn dan ook van bijzondere waarde, zegt directeur Jeroen van den Eijnde. "Er zijn foto's van razzia's in Amsterdam, foto's van Joden in de Hollandsche Schouwburg, de beroemde beelden van het transport uit Westerbork natuurlijk, maar niets van Vught. Terwijl er toch 12.000 Joden vanuit Vught naar de concentratiekampen gingen. Soms rechtstreeks, meestal via Westerbork. Dat zoveel jaar later deze foto's opduiken is heel bijzonder."
In deze reportage beschrijft Van den Eijnde wat er op de foto's te zien is:
Van den Eijnde werd getipt door iemand die vertelde dat een online veiling de foto's aanbood. "Ik was meteen nieuwsgierig. Toen ik de foto's zag, wist ik meteen dat dit heel belangrijk beeldmateriaal is."
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was kamp Vught een concentratiekamp dat onder beheer stond van de SS. Tegenwoordig is het kamp een van de herinneringscentra in Nederland waar de Jodenvervolging wordt herdacht. "Een foto versterkt het verhaal dat we vertellen van het kamp en deportaties. Dat is voor de overlevering van deze verhalen heel belangrijk."
Wie de foto's heeft gemaakt, is niet bekend. Wel is duidelijk dat een Duitse militair ze heeft geschoten. De foto's zijn 'los' geveild, jammer genoeg zonder het fotoboek waar ze uit komen, zegt Van den Eijnde. Maar hij wist een schutblad te verwerven waarop staat 'Erinnerung an meine Dienstzeit'.
"Dan weten we genoeg. De militair had geen taak, daar op het perron, daarom kon hij deze foto's op z'n gemak nemen. De Joodse gevangenen kijken recht zijn lens in."
René Kok, onderzoeker en fotospecialist van het Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, het NIOD, noemt de foto's heel bijzonder. Volgens hem werden Duitse militairen gestimuleerd om foto's te maken tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een op de tien had een fotocamera en er waren filmrolletjes verkrijgbaar bij de ingang van de kazerne.
"Er werden vooral foto's gemaakt van uitstapjes naar het strand of van bijvoorbeeld Amsterdam. Het was niet de bedoeling dat deportaties werden gefotografeerd. De gruwelijkheden van de nazi's moesten niet naar buiten komen."
"Op de foto's zie je mensen die aan hun laatste reis beginnen", legt Kok uit. "Jong, oud, je ziet iemand van de Joodse Raad die de transporten coördineert. Alle elementen zitten erin. Je ziet de emoties op de gezichten van de mensen. Niemand vermoedt dat zij hun dood tegemoet gaan. Ze denken allemaal dat ze een nieuw leven gaan beginnen in Polen."
"Je ziet ook dat de mensen heel dik en warm zijn aangekleed voor de tijd van het jaar. Dat komt omdat ze zoveel mogelijk kleding wilden meenemen omdat het op hun nieuwe bestemming kouder zou zijn."
De foto's zijn klein, maar wel haarscherp. Als je inzoomt op bijvoorbeeld de berg met bagage zie je namen staan. Dankzij deze informatie heeft Van den Eijnde uit kunnen zoeken wanneer deze foto's zijn gemaakt: "Op 23 mei 1943. Vijf dagen later waren bijna alle mensen op de foto's vermoord in de gaskamers van vernietigingskamp Sobibór."
