Vijf jaar na aanslagen Brussel, sommigen wachten nog steeds op financiële steun

België staat vandaag stil bij de aanslagen van 22 maart 2016. Bij bomaanslagen op metrostation Maalbeek in Brussel en de luchthaven Zaventem kwamen 32 mensen om en raakten meer dan 300 mensen gewond. Vijf jaar later hebben sommige slachtoffers nog steeds moeite om (financiële) steun te ontvangen.

"Het is een intense dag", zegt Kristin Verellen in het NOS Radio 1 Journaal. Zij verloor haar partner, fotograaf Johan van Steen, bij de aanslag op metrostation Maalbeek. "Ik stond er vanochtend mee op en dan word ik er onmiddellijk aan herinnerd. Er zijn natuurlijk veel lieve mensen die me een berichtje sturen."

Slachtoffers en nabestaanden hebben de afgelopen vijf jaar wisselend beleefd. Vooral ervaringen met het verkrijgen van financiële steun lopen uiteen, zegt Philippe Vansteenkiste van slachtoffervereniging V-Europe.

Met sommige slachtoffers is het "goed gesteld", zegt Vansteenkiste, die bij de aanslagen zijn zus verloor. Anderen lopen na vijf jaar nog steeds tegen een muur aan bij het aanvragen van steun om hun leven weer op te pakken. Zij moeten zowel bij de Staat als verzekeringsmaatschappijen aankloppen om financiële steun te krijgen.

Terug naar 22 maart 2016: die ochtend werden Brussel en Zaventem opgeschrikt door twee aanslagen. Een terugblik:

Vansteenkiste zegt dat sommigen in schrijnende toestanden terechtkomen. "Toestanden die niet aanvaard kunnen worden op menselijk niveau."

"Bijvoorbeeld mensen die een lichamelijke handicap opgelopen hebben en die nog niet de financiële steun gehad hebben, zodanig dat zij hun leven op een zo goed mogelijke manier hebben kunnen hervatten", zegt Vansteenkiste. Zo moesten sommige slachtoffers kosten zelf voorschieten.

Daarnaast is de "administratieve rompslomp" ook psychisch moeilijk, zegt Vansteenkiste. "En dan komen de frustraties van 'kijk, jullie zien toch dat ik een handicap heb opgelopen, ik ben een slachtoffer van terreur, waarom moet dat zo lang duren'."

Een van de slachtoffers die deze frustraties ondervindt is de 35-jarige Karen, die de afgelopen vijf jaar zo'n zestig operaties onderging. Zij zegt dat de Belgische overheid en de verzekeringsmaatschappijen hun verantwoordelijkheden niet nemen. "En wij als slachtoffers kunnen niets anders doen dan klagen totdat er iets wordt gedaan."

Karen werd tien meter ver weg geslingerd door de explosie, vertelt ze in de video:

Ook Kristin Verellen herkent dat het lang heeft geduurd voordat er hulp was, zowel sociale hulp als administratieve hulp voor bijvoorbeeld het regelen van een schadevergoeding. "Het land was niet voorbereid."

Volgens Verellen is het nog altijd aan de slachtoffers zelf om het initiatief te nemen om hulp te vragen. "Dat klopt niet en dat is niet menselijk", zegt ze. "Bij collectief trauma is het juist van belang dat er snel wordt gereageerd. Als dat niet gebeurt, dreigen mensen die alleen zijn zich af te sluiten."

Een van de initiatieven die Verellen zelf nam is het organiseren van 'cirkels' met haar organisatie We have the choice. Als psychotherapeut probeert ze zo een veilige omgeving te creëren waarin mensen met elkaar in gesprek kunnen gaan. "Ieder kan een stukje van zijn beleving op dat moment in het midden leggen."

Het heeft drie dagen geduurd voordat Verellen wist dat haar partner bij de aanslag was overleden. In die drie dagen zijn de cirkels ontstaan, vertelt Verellen: "De eerste avond na de aanslag hadden we een hele dag gezocht naar Johan en we hadden hem niet gevonden. Vrienden en familie zijn uit wanhoop op de grond geploft en woorden proberen te geven waar eigenlijk geen woorden voor zijn."

Vanavond, vijf jaar na de zwarte dag, organiseert Verellen weer een cirkel, om stil te staan bij het verlies. "Het vreemde en mooie bij verlies, wat ik ook vijf jaar geleden heb gemerkt, is dat het ons doet beseffen wat ons dierbaar is, het is een toegangsdeur tot ons hart. Wat ons ook overkomt, we hebben de keuze hoe we ermee omgaan, dat is ook ons keuze als mens."