Arbeidsvitaminen bestaat 75 jaar: 'Vooral afgelopen jaar heel mooie functie gehad'

Wie na de ochtendgymnastiek en het morgengebed geen zin had in Vaderlandse liederen of Verzetspoëzie op Hilversum 1, kon op 19 februari 1946 de radio afstemmen op een alternatief: na de waterstanden klonk daar voor het eerst Arbeidsvitaminen op Hilversum 2. Openingsnummer: Go Ahead van het Columbia Orchestra.

Hoewel het vaak van zender en tijdstip veranderde, viert het nog altijd populaire AVROTROS-programma vandaag zijn 75ste verjaardag. Al die tijd bleef de formule hetzelfde: je werkdag opstarten met verzoeknummers. Zo bleef "een vrolijk programma voor huis en fabriek" luisteraars trekken, van wederopbouw en Koude Oorlog tot in coronatijd.

Het jubileum wordt vandaag uitgebreid gevierd. Tussen 06.00 en 16.00 uur worden de mooiste nummers van de laatste 75 jaar gedraaid, en de huidige presentator Hans Schiffers onthult samen met de Hilversumse burgemeester Pieter Broertjes een kunstwerk dat het programma vereeuwigt.

Record

Schiffers presenteerde het programma van 1992 tot 1997, en pakte in 2017 weer de draad weer op. Toen hij begon werd het programma op 3FM uitgezonden, inmiddels is Arbeidsvitaminen te beluisteren op NPO Radio 5.

"3FM was toen de jongste zender van Nederland", zegt Schiffers. "Maar inmiddels is het programma wel heel mooi thuis op NPO Radio 5. Het is toch een beetje de vijftigpluszender. Sommige mensen luisteren al hun hele leven naar het programma. Het bestaat al zo lang", zegt Schiffers.

Sinds 1 mei 2006 is het programma zelfs opgenomen in het Guinness Book of Records, als het langstlopende doordeweekse muziekprogramma ter wereld op de landelijke radio. Schiffers denkt dat het programma zijn eeuwfeest kan halen. "Jazeker, als ik zie hoe het programma nog steeds leeft in de hoofden van de mensen", denkt Schiffers.

Vraag is dan wel of een jongere generatie het programma nog weet te vinden. De mensen die het programma sinds het begin hebben geluisterd, gaan immers het honderdjarig jubileum waarschijnlijk niet meer meemaken.

Het format aanpassen is voor Schiffers taboe: dat naam en concept nooit zijn veranderd is de kracht van het programma. "Ekdom had toen hij net begon moeite met de naam, omdat het zo ouderwets klonk. Wijze mensen zeiden toen: je mag het niet veranderen."

"De jongere generatie snapt ook wel het verschil tussen slechte en goede muziek. En uiteindelijk gaat het om tijdloze muziek die we draaien, de jonge generatie zal Aretha Franklin en Roy Orbison misschien niet net zo beleven als de oude generatie, maar ze horen net zo goed dat die muziek goed is."

'Muziek vluchtiger'

Dat ziet ook Herman Dales, de muzieksamensteller van het programma. "Het moet niet te hip worden. De muziek van de laatste jaren is vluchtiger en blijft minder hangen."

"Laatst hadden we nog iemand van 26 jaar, die luistert dan ook want zijn ouders hadden het vroeger altijd opstaan. Ja, het blijkt ook gewoon dat jongeren ook muziek uit de jaren 60 en 70 leuk vinden."

Schiffers vult aan: "Radio is nog steeds een heel krachtig medium. De muziek is juist verrassend omdat het met de hand is samengesteld, niet met een computer volgens een algoritme." Dales: "Arbeidsvitaminen is geen programma met alleen maar grote hits. Het is van alles wat, je kunt alles tegenkomen, van klassiek naar jazz, van Frans Bauer tot Édith Piaf".

Het programma weet werkend Nederland zo al jaren door "de ochtend te trekken", zoals Schiffers het beschrijft. Ook toen het afgelopen jaar alles veranderde door de pandemie.

"Er kwam zoveel nieuws op mensen af, het is zo'n rare fase. Je moet daar een beetje afstand van kunnen nemen. Dat kan met Arbeidsvitaminen. Zo hebben we het afgelopen jaar een heel mooie functie gehad, een paar coronavrije uren."

"Het afgelopen jaar kwamen er bijvoorbeeld veel verzoeknummers binnen van koren. Mensen zeggen dan: zo kunnen we toch nog samen zingen, en zijn we toch nog een beetje bij elkaar."

Bij het 50-jarig jubileum van het programma blikte het NOS Journaal terug op een halve eeuw Arbeidsvitaminen: