Toenemende machteloosheid in aardbevingsgebied Groningen
Het afwikkelen van langdurige aardbevingsschade in Groningen gaat bij honderden mensen zo moeizaam dat ze er moedeloos van worden. Er zijn zelfs gedupeerden die de provincie daarom verlaten, na acht jaar strijd over de schade.
Het gaat om mensen die tussen wal en schip vallen, omdat door de overheid is gekozen voor een generieke aanpak. Het huidige systeem, met allerlei verschillende instanties, biedt geen oplossing voor zulke speciale gevallen.
Wetenschappers van de Rijksuniversiteit Groningen die onderzoek deden naar de gedupeerden van de gaswinning noemen deze mensen 'systeemslachtoffers'. Hun eindrapport Gronings Perspectief is vandaag gepubliceerd.
Dieta Kruizinga is iemand die zich machteloos voelt. Ze doet hier geëmotioneerd haar verhaal:
Onderzoeker Katherine Stroebe peilt met haar team sinds 2016 gezondheid, veiligheidsgevoel en toekomstperspectief van inwoners van alle gemeenten in het gaswinningsgebied. Een panel van zo'n 3500 Groningers vult daar periodiek een vragenlijst over in. 8 procent kampt met geestelijke of lichamelijke klachten.
Voor het eerst zeggen mensen in de interviews dat ze zijn verhuisd of gaan verhuizen omdat ze het niet meer kunnen verdragen, zegt Stroebe. Of ze melden hun schades niet meer. Dit komt naar voren in interviews met veertien bewoners, met wie ook in 2017 is gesproken.
Nieuwe schade sneller afgehandeld
Sinds er een speciale instelling is voor schade-afhandeling, het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG), gaat het beter met de afhandeling van de nieuw gemelde kleine schades. Die kunnen snel worden afgedaan.
Het gaat mis bij de mensen die al voor de start van het IMG moeite hadden hun schade erkend te krijgen. Zij hebben een forse gezondheidsachterstand.
Maar het is ook zwaar voor ouderen van wie het huis versterkt moet worden, omdat het te onveilig is mocht er een zwaardere beving komen. "We horen dat ze vaak helemaal niet meer zitten te wachten op een rigoureuze aanpak van hun huis, of zelfs sloop, en een tijdelijke verhuizing", zegt Stroebe.
Steun gemeente belangrijk
Volgens Stroebe ligt er een taak voor gemeenten. Zij hebben een belangrijke rol bij het bevorderen van sociale samenhang in de dorpen. "Daar waar bewoners als een volwaardige partner aan tafel zitten, zijn in korte tijd grote verbeteringen mogelijk. In dorpen waar bewoners zich geminacht voelen door de gemeente loopt de samenwerking met instanties en soms ook tussen bewoners spaak."
Toch is ook de persoonlijke bemoeienis van een burgemeester geen garantie dat problemen sneller worden opgelost. Zo had burgemeester Beukema van Delfzijl veel aandacht voor de familie Bernardus uit Bierum en bemiddelde hij voor het gezin, vooralsnog tevergeefs.
In oktober vorig jaar overleed vader Steven Bernardus. Volgens zijn familie stierf hij als gevolg van jarenlange stress over de enorme schades aan de woning van zijn gezin. "Zijn strijd met verschillende instanties had weinig resultaat, tot zijn steeds groter wordende angst en frustratie", schrijft zijn vrouw op Twitter:
Bernardus' oudste zoon Vincent (21) heeft de strijd van zijn vader noodgedwongen overgenomen. Vincents moeder is daar psychisch niet toe in staat.
Ze kunnen niet meer in hun gehavende huis wonen. De muren dreigen om te vallen en er zitten scheuren in de fundering. Daarom is het gezin 'gevlucht', naar een tijdelijke woning in Drenthe.
Onzeker over de toekomst bouwen ze daar nu schulden op. Vincent heeft zijn bijna afgeronde opleiding op de Zeevaartschool stopgezet, omdat hij die er niet meer bij kon hebben.
Vincent Bernardus onderhandelt nu zelf met schade-experts en juristen, in de hoop eindelijk een oplossing te vinden voor hun situatie. Hij wordt geholpen door schade-expert Richard Vergnes.
Het is een van de meest schrijnende zaken waar Vergnes mee te maken heeft. "Maar zeker niet de enige", bevestigt hij het beeld van het onderzoek. "Ik zie meer mensen ziek worden van de jarenlange ellende. Het zijn mensen die buiten de vastgestelde kaders vallen en dan lijkt er geen oplossing te kunnen komen."
Debat in de Kamer
Morgen debatteert de Tweede Kamer opnieuw over Groningen. Het gaat dan over de wet die de versterking van onveilige woningen en de schade aan hun huizen moet regelen. Vergnes is zeer kritisch over deze wet, omdat die nog steeds geen oplossing biedt voor de mensen met complexe schades. Ook Stroebe vindt de wet tekortschieten.
