WHO-team: oorsprong virus niet per se op vismarkt Wuhan, lab als bron onwaarschijnlijk

Het WHO-team dat in Wuhan onderzoek heeft gedaan naar het coronavirus heeft nog niet precies kunnen vaststellen wat de oorsprong is van het virus. Daarvoor is meer onderzoek nodig, is bekendgemaakt op een persconferentie in de Chinese stad. Het ligt voor de hand dat vleermuizen de bron vormden, maar het kan ook via andere dieren op vleermuizen zijn overgegaan. Daarvoor is aanvullend onderzoek nodig.

Peter Ben Embarek, voedselveiligheidsexpert en hoofd van de WHO-missie, zei dat er geen grote nieuwe inzichten zijn gekomen tijdens het onderzoek. Maar op detailniveau is de WHO wel meer te weten gekomen. Ook is er meer duidelijkheid over de mogelijke routes die het virus heeft afgelegd. Het lijkt er volgens Ben Embarek niet op dat het virus in China al voor december 2019 rondging.

Ben Embarek wees erop dat de Huanan-vismarkt, waar het virus eerst werd gesignaleerd, veel bevroren voedselproducten had die van buiten de markt kwamen. Ook werd er gehandeld in allerlei wilde dieren, die soms bevroren binnenkwamen. Het is niet mogelijk om één diersoort aan te wijzen als de bron van het virus. Ook wordt niet uitgesloten dat een mens het virus op de Huanan-markt introduceerde. "De Huanan-markt is niet het hele verhaal."

Virus ontstaan in lab 'extreem onwaarschijnlijk'

Hoe het virus op mensen is overgegaan, is ook nog onduidelijk. Er zijn een viertal scenario's, waarbij het het meest waarschijnlijk is dat een mens via een dier is besmet, maar mogelijk was het virus eerder al van dier op dier overgegaan. Het zou bijvoorbeeld van vleermuizen naar ratten of marterachtige dieren, die op de markt terechtkwamen, overgegaan kunnen zijn. Ook besmetting via bevroren voedsel is nog een mogelijkheid. Dat het virus afkomstig is uit een laboratorium, zoals door complotdenkers is gezegd, acht het WHO-team "extreem onwaarschijnlijk". Daar zou het onderzoek zich ook niet meer op moeten richten, luidde de suggestie.

Liang Wannian van de Chinese Gezondheidscommissie trapte de persconferentie af en zei dat het virus op het moment dat het werd ontdekt waarschijnlijk al langer rondging, omdat monsters van onder meer de Huanan-vismarkt in Wuhan al verschillen lieten zien. Er zouden geen aanwijzingen zijn dat het virus voor december al in Wuhan rondging, zei Liang.

Verspreiding ging niet alleen via de Huanan-vismarkt, maar ook via andere markten, zei zowel Liang als Ben Embarek. Hoe het virus op de markt terechtgekomen is, is volgens Liang niet duidelijk.

Liang zei dat het virus ook kan worden gevonden in bevroren voedsel en zo lange afstanden kan afleggen. Liangs betoog sloot nauw aan bij de voorstelling van zaken door de Chinese overheid, die er steeds op hamert dat de oorsprong van het het virus niet per se in China ligt.

Het team van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), met ook de Nederlandse viroloog Marion Koopmans, heeft bijna een maand onderzoek gedaan. De leden kwamen op 14 januari aan in Wuhan. Ze bezochten onder meer de Huanan-vismarkt, waar de eerste reeks besmettingen werd vastgesteld, spraken met betrokkenen, medische instellingen en werden op de hoogte gesteld van Chinees onderzoek naar het virus.

Leden temperden vooraf de verwachting en waarschuwden dat het waarschijnlijk nog jaren gaat duren voordat helemaal duidelijk is wat de oorsprong is van het coronavirus, oftewel SARS-CoV-2. Koopmans zei er vorige week tegen de NOS over: "We hebben niet de illusie dat we straks thuiskomen met het antwoord op de vraag hoe deze pandemie precies ontstaan is. Dat gaat echt heel lang duren."