Shell aansprakelijk voor olievervuiling in Nigeria, moet boeren betalen

Shell Nigeria is aansprakelijk voor olielekkages in Nigeria en het oliebedrijf moet vier gedupeerde Nigeriaanse boeren een schadevergoeding betalen. Dat heeft het gerechtshof in Den Haag bepaald in een zaak die was aangespannen door de vier boeren, gesteund door Milieudefensie.

De hoogte van de vergoeding wordt op een latere zitting bepaald. Het moederbedrijf, de Brits-Nederlandse multinational Shell, is volgens het hof maar op een punt aansprakelijk. Het internationale concern moet meer doen om nieuwe lekkages te voorkomen door te zorgen dat er in een van de leidingen een lekdetectiesysteem wordt aangelegd.

Huilen van geluk

In de Nigerdelta in het zuiden van Nigeria zijn regelmatig olielekkages. De vier Nigerianen verloren daardoor zo'n 15 jaar geleden hun landbouwgrond of het gebied waar ze konden vissen.

Milieudefensie reageert opgetogen op de uitspraak in hoger beroep. "Het mocht niet vanwege corona, maar we hebben elkaar bijna omhelsd. Tranen die liepen over ons gezicht", zegt directeur Donald Pols. "Na dertien jaar strijden voor hun recht hebben de boeren het eindelijk gewonnen."

De uitspraak kan ook gevolgen hebben voor andere Nigerianen die gedupeerd zijn door de olielekkages. En volgens Milieudefensie zijn de gevolgen nog breder. "Ik kan je garanderen dat er vanmiddag een aantal crisisbijeenkomsten in de bestuurszalen van multinationals zijn, want zij mogen niet langer de rechten van mensen in ontwikkelingslanden met voeten treden."

Advocaat Channa Samkalden van Milieudefensie wil nu met Shell in gesprek over een snelle afhandeling van de schadevergoeding. "Ik hoop dat Shell zich nu anders gaat opstellen en we snel tot een bevredigend resultaat kunnen komen."

In 2013 bepaalde een lagere rechter al dat een van de vier boeren een schadevergoeding moest krijgen van dat dochterbedrijf. De drie anderen kregen die niet. Ook bepaalde die rechter destijds dat alleen Shell Nigeria aansprakelijk was en dus niet het Brits-Nederlandse moederbedrijf. Zowel Shell als de boeren gingen na die uitspraak in beroep.

Oliedieven

Shell zei tijdens het proces dat de lekkages worden veroorzaakt door sommige inwoners en lokale bendes, die moedwillig gaten maken in de leidingen om de olie te stelen. Ook zei het moederbedrijf van Shell dat het niet rechtstreeks verantwoordelijk is, omdat de dagelijkse leiding in handen is van dochterbedrijf Shell Nigeria.

Shells claim dat de lekkages door oliedieven komen, noemt het gerechtshof weliswaar "de meest waarschijnlijk hypothese", maar omdat hard bewijs daarvoor ontbreekt, is het oliebedrijf toch aansprakelijk.

Het olieconcern is hierover teleurgesteld. "Wij blijven geloven dat de lekkages komen door sabotage", staat in een verklaring. "Ongeacht de oorzaken blijven we gebieden na lekkages schoonmaken."

De boeren en Milieudefensie krijgen geen gelijk in hun claim dat de sanering van de vervuilde gebieden onder de maat is. Volgens het gerechtshof was de mate van vervuiling na de sanering weer binnen de normen. Wel is het mogelijk dat in de schadevergoeding een bedrag wordt opgenomen voor verder herstel van de vervuilde grond.

Eén van de getroffen boeren, Chief Fidelis Oguru, laat zien dat hij en zijn dorpsgenoten nog steeds last hebben van het olielek uit 2005: