Al meerdere gevangenisafdelingen in quarantaine, advocaten bezorgd
Gedetineerden mogen vanwege corona niet meer op verlof, activiteiten zijn afgelast en het bezoek is beperkt. Nu moeten ook steeds meer gevangenen in quarantaine.
In Nederlandse gevangenissen zitten inmiddels bijna 250 mensen in afzondering vanwege corona, op een totaal van 9000 gedetineerden. Bij 25 van hen is het virus vastgesteld. De rest wordt uit voorzorg geïsoleerd, bijvoorbeeld omdat ze contact hebben gehad met een medegevangene of een bewaarder die besmet is.
Ook de partner van deze vrouw zit in quarantaine in de gevangenis in Roermond. Ze vertelt hoe zwaar dat voor hem is en ook voor haar gezin:
Soms moet een complete gevangenisafdeling in quarantaine, zoals in Heerhugowaard, Zaanstad en Roermond. In deze laatste penitentiaire inrichting zijn na drie besmettingen meer dan tachtig gedetineerden uit voorzorg geïsoleerd.
"Dat betekent de hele dag op cel zitten, waarbij je alleen een uur mag luchten", vertelt advocaat Hettie Cremers, gespecialiseerd in penitentiair recht. "Geen dagactiviteiten, geen sport, geen arbeid." Ook douchen mag niet. "Het staat eigenlijk gelijk aan de separeercel."
Het is een rigoureuze maatregel, erkent Arend de Korte, directeur van de gevangenis in Roermond. "Toch is het nodig, omdat we niet exact kunnen achterhalen waar de huidige besmettingen vandaan komen. De gezondheid van de gedetineerden staat voorop."
Zorgen om resocialisatie
De isolatie komt boven op de al geldende coronamaatregelen. Na de uitbraak van het virus in maart werden verloven opgeschort, overplaatsingen stilgelegd en vrijheden ingeperkt. Maandenlang mocht er helemaal geen bezoek meer komen.
Deze maatregelen hadden grote impact en leidden soms tot "onrust, ongenoegen en gevoelens van onveiligheid.", concludeerde de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming in oktober. De raad maakte zich grote zorgen over het stilleggen van het dagprogramma in gevangenissen en klinieken. In jeugdgevangenissen viel scholing weg en raakten jongeren hun werk kwijt. In tbs-klinieken werd bijvoorbeeld de agressietraining afgelast.
"Ook nu maak ik me zorgen over de resocialisatie van gedetineerden", zegt advocaat Cremers. Net zoals in de buitenwereld, gelden in de gevangenissen inmiddels weer strengere regels. Die staan een gedegen voorbereiding op terugkeer naar de samenleving in de weg, meent de advocaat.
Mondkapjes
De zorgen nemen ook toe onder gedetineerden. Sommigen zijn bang dat ze in detentie corona oplopen, merkt Jeroen Soeteman, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten. "Ze zien dat er onvoldoende wordt gedaan om hen te beschermen en daar krijgen ze stress van."
Vandaag werd bekend dat een groep gedetineerden aangifte doet tegen de gevangenis in Heerhugowaard, omdat ze geen mondkapjes mogen dragen. In de penitentiaire inrichting zijn op dit moment acht besmettingen.
Volgens de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) zijn mondkapjes voor gedetineerden om veiligheidsredenen verboden. Bewakers moeten hen goed kunnen zien. Bovendien zijn gedetineerden in principe coronavrij, omdat ze na binnenkomst in de gevangenis altijd eerst in quarantaine moeten.
Toch vinden advocaten dat gedetineerden mondkapjes moeten kunnen dragen. Soeteman wijst erop dat het aantal besmettingen in gevangenissen de laatste weken is toegenomen en dat gedetineerden soms urenlang binnen anderhalve meter van elkaar zitten, bijvoorbeeld als ze aan het werk zijn.
Preventief testen
Hij wil ook dat gevangenispersoneel verplicht altijd een mondkapje draagt, Volgens DJI gebruiken bewaarders al mondkapjes en handschoenen op de momenten dat ze in nauw contact komen met gedetineerden.
"Met preventief testen, een beter mondkapjesbeleid en afstand houden kun je veel ellende voor gedetineerden voorkomen", denkt advocaat Hettie Cremers. Zij pleit voor preventieve coronatests, zodat mensen maar kort geïsoleerd hoeven te worden en dus sneller weer aan het dagprogramma kunnen meedoen.
Maar voor de directeur van de gevangenis in Roermond is preventief testen geen optie. "Net zoals in de buitenwereld geldt ook hier: bij klachten of na een besmetting in je omgeving ga je in thuisquarantaine." Testen gebeurt alleen bij klachten.
Hoewel de frustratie op de geïsoleerde afdelingen hier en daar oploopt, is de sfeer over het algemeen goed, zegt De Korte. "Gedetineerden vinden het lastig, maar ze begrijpen het ook wel. We proberen het zo humaan mogelijk te doen, door af en toe een praatje te maken en hen wat vaker te laten bellen."
