Bijwerkingen, bescherming en besmetting: de antwoorden op jouw vaccinatievragen
In onze buurlanden waren ze al begonnen, maar vandaag zijn ook in Nederland de eerste coronavaccinaties een feit. Bij de GGD in Veghel wordt gestart met het vaccineren van zorgmedewerkers van verpleeghuizen en kleinschalige woonvormen. Daarnaast start een aantal ziekenhuizen met de vaccinatie van zorgpersoneel.
In dit artikel beantwoorden we veelgestelde vragen over coronavaccinaties.
Kan ik ziek worden van de vaccinatie?
De meest voorkomende bijwerkingen van het Pfizer-vaccin, dat als eerste wordt gebruikt, zijn volgens het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) roodheid, pijn en zwelling op de prikplek. Dat is vergelijkbaar met veel andere vaccinaties, zoals de griepprik.
Spierpijn en gewrichtspijn kunnen ook voorkomen, net als vermoeidheid, hoofdpijn, koude rillingen en verhoging. Deze bijwerkingen zijn volgens het CBG mild en verdwijnen na een paar dagen.
Er is daarnaast een mogelijkheid dat er onbekende bijwerkingen optreden, zoals een zeldzame allergische reactie, maar die kans is volgens het ministerie heel klein.
De griepachtige bijwerkingen krijg je volgens hoogleraar immunologie Marjolein van Egmond omdat je immuunsysteem wordt geactiveerd door het vaccin. Je kunt door de inenting geen corona krijgen, omdat er maar een heel klein deeltje van het virus wordt gebruikt in het vaccin.
Kan ik na de vaccinatie nog corona krijgen?
Ja, dat kan, meldt het RIVM. Maar ruim 90 procent van de mensen die het Pfizer-vaccin krijgen is vanaf zeven dagen na de tweede vaccinatie beschermd tegen corona. Het Pfizer-vaccin krijg je in twee delen. De tweede vaccinatie krijg je 21 dagen na de eerste prik.
De kans dat je corona krijgt na vaccinatie is dus klein en het ziekteverloop is volgens het RIVM minder ernstig. Het blijft daarom belangrijk om je te laten testen wanneer je klachten krijgt die passen bij corona. Ook als je gevaccineerd bent.
Waarom zou ik het vaccin nemen als ik alsnog ziek kan worden?
Het gros van de mensen wordt dus niet meer ziek na de coronavaccinatie, zegt Van Egmond. Volgens haar is de bescherming van het Pfizer-vaccin extreem hoog. "Er werd gehoopt op een bescherming van ongeveer 70 procent, maar het is zelfs 95 procent."
Volgens Van Egmond neem je daarnaast niet alleen voor jezelf een vaccin, maar ook voor de bescherming van anderen. "Als persoon kun je in een enkel geval de pech hebben om alsnog ziek te worden, maar door te vaccineren maak je de samenleving veiliger voor het virus. Zo beschermen we zwakkeren en kunnen we langzaam van de maatregelen af. Het is ook een kwestie van solidariteit."
Zorgmedewerker Sanna Elkadiri krijgt vandaag het eerste vaccin. Ze neemt hem vooral voor zichzelf, maar ook voor haar cliënten :
Hoelang ben ik na de vaccinatie beschermd tegen corona?
Het CBG stelt dat we op dit moment alleen weten dat bescherming zo'n drie maanden na de vaccinatie nog onverminderd hoog is. Maar het is onbekend hoelang die bescherming zal blijven. Onderzoek kan hier later pas meer duidelijkheid over geven.
"Het is pas een paar maanden geleden dat de eerste mensen gevaccineerd zijn", licht Van Egmond toe. "Naarmate de tijd verstrijkt, zie je misschien dat mensen weer ziek gaan worden. Op dat moment weet je pas dat het uitgewerkt is. Het is echt een kwestie van afwachten."
Kan iemand die gevaccineerd is alsnog iemand anders besmetten?
Vaccinatie beschermt tegen ziekte door corona, zegt het RIVM. "We weten nog niet of iemand die gevaccineerd is het virus toch kan verspreiden. Daarom nemen we het zekere voor het onzekere: voor gevaccineerde personen gelden voorlopig dezelfde maatregelen als voor mensen die niet gevaccineerd zijn."
Waarom zijn er zoveel verschillende vaccins? Zijn ze allemaal anders?
De vaccins werken op basis van verschillende technieken. "Vooraf wisten we niet welke vaccin-techniek het best zou werken", zegt Van Egmond. "Dat was niet te voorspellen en daarom is ingezet op de ontwikkeling van verschillende soorten vaccins."
De kans is groot dat jij gevaccineerd wordt met een vaccin van Pfizer/BioNTech, Moderna, Janssen of AstraZeneca.
Hoe deze vaccins precies werken leggen we uit in deze video:
Beschermt het vaccin ook tegen nieuwe varianten van corona?
Volgens het RIVM zijn er geen aanwijzingen dat het vaccin niet beschermt tegen nieuwe mutaties van het coronavirus, zoals de besmettelijkere Britse variant. "Wereldwijd houden landen goed in de gaten of de vaccinatie beschermt tegen nieuwe virusmutaties."
Heeft het zin om gevaccineerd te worden als ik al corona heb gehad? Dan heb ik toch al natuurlijke antistoffen?
"Dat weten we eigenlijk nog niet", zegt Van Egmond. "We weten namelijk nog niet hoelang de bescherming van het vaccin is, maar ook niet hoelang de bescherming is als je de ziekte hebt gehad."
Ze benadrukt dat er nog geen wetenschappelijk bewijs voor is, maar dat het wel aannemelijk is dat je in ieder geval een jaar beschermd bent. "Als je in de eerste golf corona had dan zou je het dus dit voorjaar opnieuw kunnen krijgen. Als je het in oktober had, dan zou ik nog even afwachten tot er meer over de bescherming bekend is. Het vaccin is nu nog schaars, dan kan iemand anders het gebruiken."
Waarom krijgen mensen onder de 18 jaar geen vaccinatie? Gaat dat nog veranderen?
Het Pfizer-vaccin is goedgekeurd voor mensen vanaf 16 jaar, maar in Nederland worden alleen mensen vanaf 18 jaar gevaccineerd. Volgens het ministerie van Volksgezondheid is het virus nauwelijks gevaarlijk voor kinderen onder de 18 en is er op dit moment dus geen dringende reden om ze snel te vaccineren.
Dit kan eventueel veranderen als er meer onderzoek is gedaan door vaccin-ontwikkelaars naar de effectiviteit van het vaccin voor jongeren.
Wordt alles weer als vanouds nu er een vaccin is? NOS op 3 zocht het uit:
Is het veilig om gevaccineerd te worden als ik zwanger ben?
Omdat er nog weinig bekend is over eventuele nadelige gevolgen van het vaccin tijdens een zwangerschap, wordt het op dit moment voor de zekerheid afgeraden door het RIVM. Het advies is om je na je zwangerschap te laten vaccineren.
Als je gezondheidsproblemen hebt waardoor je een hogere kans hebt om ernstig ziek te worden door corona, kan er mogelijk een uitzondering gemaakt worden. Het RIVM adviseert in dit geval om met je arts te overleggen of vaccineren tijdens je zwangerschap toch verstandiger is.
Is het veilig om gevaccineerd te worden als ik tot een risicogroep behoor?
Dit is afhankelijk van de risicogroep waartoe je behoort. Volgens Van Egmond is het vaccin veilig voor mensen die onderliggende ziektes zoals obesitas of hart- en vaatziekten hebben. "Zij lopen meer risico om ernstige corona te krijgen, en zij zijn door het vaccin prima beschermd."
Wie niet zijn meegenomen in studies tot nu toe zijn mensen die problemen hebben met hun afweersysteem. Deze groep moet volgens Van Egmond in ieder geval eerst met een arts overleggen. "Dit zou theoretisch problemen kunnen geven omdat het afweersysteem door de vaccinatie nog extra in de war kan raken."
Wanneer kan ik gevaccineerd worden?
Zorgmedewerkers van ziekenhuizen en verpleeghuizen worden dus als eerst gevaccineerd. En ook medewerkers van de gehandicaptenzorg, de thuiszorg en de acute covid-zorg in het ziekenhuis staan vooraan in de rij voor het vaccin.
Na hen volgen andere groepen, de meest kwetsbare mensen het eerst. Maar wanneer zij precies aan de beurt zijn, is nog niet bekend. Dat hangt onder meer af van wanneer vaccins worden goedgekeurd en geleverd.
Dit is het overzicht van wie wanneer aan de beurt is:
Deze vaccinatiestrategie van het kabinet kan veranderen. Minister De Jonge benadrukt dat veel afhangt van de snelheid van de goedkeuring van de vaccins voor de Europese markt en hoeveel vaccins wanneer kunnen worden geleverd.
Is het verplicht om me te laten vaccineren?
"Vaccinatie tegen het coronavirus is niet verplicht", zegt het ministerie van VWS. Je maakt dus zelf de beslissing of je wel of niet gevaccineerd wordt.