Crisisnoodopvang dreigt, tekort asielplekken nog niet opgelost
Het is het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) niet gelukt meer asielopvangplekken te realiseren. Dat betekent dat er binnenkort weer crisisnoodopvang dreigt. De asielorganisatie zoekt al sinds november 2019 5000 extra plekken om de overvolle centra te ontlasten.
Het kabinet deed recent nog hernieuwd een dringende oproep aan provincies om ieder 417 extra opvangplekken te realiseren. Ook is gemeenten gevraagd bestaande asielzoekerscentra niet te sluiten of te vervangen als contracten aflopen.
Tot nu toe zijn er nog maar 800 plekken toegezegd, in Brabant en Groningen. Ook Friesland lijkt aan de vraag tegemoet te kunnen komen, al duurt dat nog wat langer. In de andere provincies is het niet gelukt.
Escalatie
De asielzoekerscentra zijn al maanden overvol, corona-uitbraken zijn lastig op te vangen. Staatssecretaris van Asiel Broekers-Knol en minister Ollongren van Binnenlandse Zaken waarschuwden in november de gemeenten dat er 'escalatiemaatregelen' dreigen, zoals het afhuren van hotels en cruiseschepen.
In het uiterste geval is ook weer crisisnoodopvang nodig, zoals dat ook het geval was tijdens de vluchtelingencrisis van 2015. Toen werden sportzalen en beurshallen met bedden ingericht, om te voorkomen dat mensen op straat slapen.
Voorwaarden aan opvang
Wethouder Jean Paul Hageman van Hulst coördineert in de provincie Zeeland de zoektocht naar asiellocaties. Hij vindt het treurig dat het niet lukt, omdat Zeeland altijd ontvankelijk is voor vluchtelingen. Maar je kunt ook te veel vragen, verzucht de wethouder.
"Zeeland is gewoon geen ideale provincie voor de opvang van asielzoekers", legt hij uit. "Het openbaar vervoer is hier heel beperkt, we hebben niet eens een treinverbinding. Er is een tekort aan woningen. Het zou helpen, ook voor het draagvlak, als we er ook iets voor terugkrijgen: 5000 huizen bijvoorbeeld en een beter ov."
De provincie Gelderland noemt het "een complex vraagstuk, zowel bestuurlijk als wat betreft maatschappelijk draagvlak". Ook daar is het erg lastig om geschikte locaties te vinden. Bovendien levert de provincie naar eigen zeggen al relatief veel opvangplekken.
De provincie Limburg heeft nog een grotere inhaalslag te maken. "Daar moeten niet 417 maar 1561 nieuwe plekken komen. Dat komt omdat andere opvangplekken volgens planning sluiten, zoals het AZC in Weert. Die moeten elders vervangen worden. Dat gaat dit jaar niet lukken, laat de provincie weten.
Op straat
Volgens het COA zijn de azc's nu voor 95 procent vol. De drukte in de opvangcentra heeft een aantal oorzaken. Vanwege het tekort aan huizen wachten nog 8300 statushouders, mensen met een verblijfsvergunning, op een woning in de gemeente waaraan zij zijn gekoppeld. Die groep wordt nog groter omdat de Immigratie en Naturalisatie Dienst een wachtlijst van meer dan twee jaar aan het wegwerken is.
Staatssecretaris Broekers-Knol noemt het zorgelijk dat het niet lukt om plekken te vinden: "De opgave is helder en urgent. We hebben op korte termijn echt meer opvanglocaties nodig voor het COA. Het COA zit nagenoeg vol en zet maatregelen in om een dreigend opvangtekort af te wenden, zoals het huren van recreatieparken en commercieel vastgoed".
Ze zegt begrip te hebben voor de omvangrijke opgaven die op gemeentelijk niveau liggen, maar wijst op de gezamenlijke verantwoordelijkheid om passende opvang te realiseren voor asielzoekers. Broekers-Knol wil niet vooruit lopen op het moment dat die crisisnoodopvang weer nodig is: "Onze inzet is erop gericht om dit echt te voorkomen omdat dit bij zowel asielzoekers en gemeenten voor onrust zorgt. Dat is natuurlijk heel onwenselijk".
Sterke afname aantal asielaanvragen dit jaar
Tot november dit jaar vroegen in totaal 12.464 mensen asiel in Nederland. Dat zijn er deels door de coronamaatregelen veel minder dan in 2019. Toen deden 22.533 mensen een eerste asielverzoek.
In 2015 was er een piek in het aantal asielzoekers dat naar Nederland kwam (43.093). Ook toen was er crisisnoodopvang nodig. De oorlog in Syrië veroorzaakte in dat jaar een grote vluchtelingenstroom.