Corona heerst in kersttoespraken van staatshoofden
Het coronavirus zorgde er dit jaar voor dat heel wat dingen niet doorgingen. Het EK voetbal, het Eurovisiesongfestival, de eindexamens, de vakantie van Willem-Alexander naar Griekenland (min of meer), het lijsttrekkerschap van Hugo de Jonge. Maar één fenomeen laat zich door geen pandemie tegenhouden: de kersttoespraken van staatshoofden en wereldleiders.
Om 12.00 uur trapte de paus af met het traditionele urbi et orbi. Niet vanaf het gebruikelijke balkon met uitzicht op het Sint-Pietersplein, toegejuicht door duizenden katholieke gelovigen, maar vanuit een hal in het Vaticaan, slechts bijgewoond door een handjevol genodigden en geflankeerd door twee kerstbomen, pontificaal in het zicht.
Uiteraard had Franciscus veel aandacht voor het coronavirus in zijn toespraak. Maar hij benoemde ook een ander virus: "Het virus van het radicale individualisme". Met die term bekritiseerde hij rijke landen die volgens hem coronavaccins hamsteren en farmaceuten die patenten niet willen vrijgeven. Daarmee worden volgens de paus arme en kwetsbare landen achtergesteld.
Corona is een internationale crisis, benadrukte de paus: "Ik smeek iedereen, staatshoofden, bedrijven, en internationale organisaties om samenwerking te promoten, niet concurrentie, om een oplossing te vinden voor iedereen." Franciscus liet zich ook uit over wie het vaccin als eersten moeten krijgen, namelijk de meest kwetsbaren en behoeftigen. Daarna nam zijn praatje een traditionelere afslag, met een oproep tot vrede in door oorlog geteisterde gebieden: Syrië, Jemen, Libië, Nagorno-Karabach, Zuid-Sudan, Nigeria, Kameroen en Irak.
Een uur na de paus nam koning Willem-Alexander het speechstokje over. Ook in Paleis Huis ten Bosch zette corona de toon. De koning bedankte iedereen "die zich de afgelopen maanden met vallen en opstaan aan de voorschriften heeft proberen te houden".
Vervolgens liet hij zich uit over het maatschappelijke debat over corona. "Misschien bent u moe van opwinding, argwaan en fanatisme. Moe van de manische meningenmachine." Volgens de koning is de discussie gepolariseerd en hij stak twijfelaars een hart onder de riem. "We leven in een tijd waarin verwacht lijkt te worden dat je stelling neemt. Maar wat als je het gewoon even niet weet?"
Sommige twitteraars namen wel stelling in. Over het ontbreken van een kerstboom in de achtergrond bijvoorbeeld, al was daar in voorgaande jaren ook al geen sprake van. Onder anderen de fractievoorzitter van de PVV in Rotterdam toonde zich hoogst verbaasd over deze kerstomissie. Hij vroeg zich af of de kersttoespraak volgend nog wel kersttoespraak mag heten.
De kijker kon bij de toespraak van de Britse koningin Elizabeth niet om de kerstboom heen. Opvallend was verder dat ze de woorden pandemie en corona niet noemde, schrijft de BBC, maar uiteraard stond haar speech wel in het teken van de coronacrisis.
"You are not alone", drukte de queen haar bevolking op het hart. Zelf brengt ze Kerst door met alleen haar man prins Philip. Ze prees de "barmhartige Samaritanen" die deze crisis onbaatzuchtig hulp aan anderen geboden hebben en ze sprak woorden van lof over de "ongelooflijke prestaties van de moderne wetenschap".
De koningin zag ook een lichtpuntje in de coronacrisis: "Opmerkelijk genoeg heeft een jaar dat mensen uit elkaar heeft gehouden ons op vele manieren dichter bij elkaar gebracht."
De Britse zender Channel 4 zond een alternatieve speech van Elizabeth uit. Daarin sprak ze zich uit over haar kleinzoon prins Harry, die een veelbesproken huwelijk heeft met Meghan Markle, en deed ze TikTok-dansjes.
Het was een stunt van Channel 4. Ze hadden een zogeheten deepfake gemaakt: een nepvideo, met beelden gegenereerd door een algoritme op basis van kunstmatige intelligentie, waarmee gezichten kunnen worden vervangen. Met de video wilde Channel 4 waarschuwen voor het gevaar van deepfakes.
Vleugels uitslaan
Een dag eerder was het al de beurt geweest aan Filip van België. Hij sprak onder meer de Belgische jeugd aan: "Weldra is dit voorbij en kunnen jullie je vleugels uitslaan en je dromen waarmaken. Jullie geven ons de inspiratie om te werken aan een betere wereld." Hij sprak met geen woord over zijn halfzus Delphine, die dit jaar officieel erkend werd als dochter van koning Albert.
Vlucht naar de Emiraten
Zijn Spaanse naamgenoot Felipe daarentegen kwam wel terug op een familieschandaal. Zijn vader, voormalig koning Juan Carlos, verhuisde dit jaar naar de Verenigde Arabische Emiraten, vanwege verschillende financiële schandalen, zoals het aannemen van smeergeld en een belastingschuld.
Felipe noemde Juan Carlos niet bij naam maar zei zich te willen houden aan de "ethische en morele principes die burgers eisen van ons gedrag". Die principes zijn volgens Felipe verheven "boven elke overweging, zelfs persoonlijke of familiale".
En daarmee bleek Kerst, ook met een afstand van duizenden kilometers tussen vader en zoon, een echte familieaangelegenheid voor het Spaanse koninklijk huis.
